Na lange en moeizame onderhandelingen landde de Vlaamse Regering op 27 september 2024 met haar regeerakkoord. Dat op zich is al positief nieuws. Want Vlaanderen moet geregeerd worden. Er liggen tal van uitdagingen op de plank die nauwelijks nog enig uitstel verdragen. En samen met jou (en jouw sectorfederatie) willen wij bij UNIZO natuurlijk zo snel mogelijk duidelijkheid over wat er ons qua Vlaams beleid tijdens de komende legislatuur te wachten staat.

Die duidelijkheid begint nu stilaan op te doemen.  De UNIZO-studiedienst maakte intussen een uitvoerige analyse van het regeerakkoord, om te bekijken of hier voldoende eten en drinken in zit voor jou en jouw sector. En of de prioriteiten die we al meer dan een jaar geleden verwoordden in ons verkiezingsmemorandum "KRACHTWERK.", er in staan.

Hieronder serveren we jou, per ondernemersthema, een beschrijving van onze voornaamste vaststellingen. Sommige thema's ontbreken nog, maar zullen in de loop van de komende dagen worden toegevoegd. 

WERK  

De Vlaamse regering kiest er duidelijk voor om het arbeidsmarktbeleid te ontwikkelen in overleg met de sociale partners. UNIZO zal dus mee betrokken worden bij de voorbereiding én de uitvoering van dit beleid. 

De grootste uitdaging op de arbeidsmarkt blijft het invullen van de vele openstaande vacatures. Welke maatregelen neemt de nieuwe Vlaamse regering concreet om jouw vacatures opgevuld te krijgen? 

  • De aanpak van de VDAB wordt verstrengd naar wie werkzoekend is: van elke werkzoekende wordt meer inspanning verwacht om aan het werk te gaan, of om vanaf de eerste dag een opleiding te volgen. Van de werkgever wordt een feedback op een sollicitatie verwacht. 
  • Mensen die nog niet actief zijn op de arbeidsmarkt worden door VDAB en de gemeenten benaderd om aan het werk te gaan. 
  • Per jaar moeten minstens 12.000 langdurig zieken opnieuw aan het werk gaan. Tegen 2029 worden dit er 20.000. Op vraag van UNIZO wordt de VDAB daarom betrokken bij het overleg van de begeleidende artsen. Ook werkgevers krijgen hier een rol in. 
  • Schoolverlaters die binnen de 4 maanden geen job hebben, krijgen een leerjob aangeboden. 
  • Langdurig werkzoekenden moeten aan de slag in een samenlevingsjob om werkervaring op te doen. 

Er komt een “opleidingsoffensief” om werkenden in Vlaanderen productiever te maken, maar heel concreet is dit nog niet. Wel blijft het zo dat de werkgevers samen met de werknemers het initiatief kunnen nemen voor een opleiding met Vlaams opleidingsverlof (vroeger “betaald educatief verlof”).  De instrumenten van duaal leren, Individuele Beroepsopleiding (IBO) en werkplekleren moeten verbeterd worden (maar hoe is opnieuw onduidelijk). 

Er komen 1.000 plaatsen bij in de sociale economie. Dat betekent dat personen met een arbeidsbeperking begeleid aan de slag kunnen in ofwel maatwerkbedrijven, ofwel via individueel maatwerk in gewone bedrijven. 

Om mensen langer aan de slag te houden moet werk ook “werkbaar” zijn. Hier worden nieuwe programma’s opgestart om werkgevers te begeleiden en te ondersteunen. 

De Vlaamse regering wil discriminatie en uitbuiting aanpakken op de werkvloer. Daarvoor zullen sectoren actieplannen moeten opzetten mét resultaatsverbintenis. De zogenaamde praktijktesten, waar zo lang tegen gestreden is vanuit werkgeverskringen, zullen een feit worden. De sociale inspectie wordt versterkt om wanpraktijken, zoals huisjesmelken, sociale dumping, fraude met verblijfsvergunningen, … aan te pakken. 

Knelpuntvacatures voor hoog- en middengeschoolde profielen kunnen ook vanuit het buitenland ingevuld worden. Daarvoor moet de doorlooptijd voor de vergunning verkort worden. Voor laaggeschoolden wordt naar de eigen arbeidsmarkt gekeken, maar ook in Brussel en Wallonië. 

ECONOMIE, KMO-BELEID EN INNOVATIE  

De komende legislatuur wil de Vlaamse regering 5% van het bbp aan O&O-investeringen faciliteren (Onderzoek en ontwikkelingen). 4% van het bbp is op conto van ondernemingen en 1% zijn overheidsmiddelen. Vlaanderen wil daarmee doorstoten naar de wereldtop qua O&O-intensiteit van de economie. UNIZO zal er wel over waken dat dit een grote groep van kleine en middelgrote ondernemingen ten goede komt, en niet alleen multinationals met miljardenbudgetten voor O&O. 

Het regeerakkoord stelt dat economische overheidssteun gericht zal worden op strategische sectoren met veel toekomstpotentieel en toegevoegde waarde. Het is echter niet duidelijk welke sectoren men voor ogen heeft en hoe de afbakening van steunbare projecten dan vorm zal krijgen

Wat betreft financiering voor kmo’s, stelt het regeerakkoord dat er zal gewaakt worden over de toegankelijkheid van de Participatiemaatschappij Vlaanderen (PMV), in het bijzonder voor kmo’s. Ook wordt onderzocht om subsidies deels te verschuiven naar terugbetaalbare voorschotten en waarborgen om zo een rollend fonds te creëren. Bijzondere aandacht zal ook gaan naar start-ups en scale-ups die sterk bijdragen tot de vernieuwing van onze economie o.a. op vlak van klimaatverandering.

De Vlaamse regering zal een kmo-vriendelijk aankoopbeleid voeren. Specifiek voor voeding hanteert de Vlaamse overheid een aankoopbeleid dat gericht is op het aankopen bij biologische en lokale producenten, met als doel korte ketens te versterken en de lokale economie te ondersteunen.

KINDEROPVANG EN HET GROEIPAKKET  

Kinderopvang is essentieel om ouders te ondersteunen bij het combineren van werk en gezin. UNIZO is dan ook tevreden met de extra investeringen, de hervorming van het subsidiesysteem en de creatie van nieuwe opvangplaatsen. Al is het onduidelijk over hoeveel plaatsen het exact gaat. Ook is er aandacht voor flexibele opvangmogelijkheden tijdens buitenschoolse momenten, wat van groot belang is voor ondernemers en mensen die in het weekend of in ploegen werken.

UNIZO betreurt wel dat zelfstandige onthaalouders in het regeerakkoord onvoldoende aandacht krijgen, terwijl het werknemersstatuut voor aangesloten onthaalouders wel verder geoptimaliseerd wordt. 

Het Groeipakket is een belangrijke steun voor gezinnen en een middel tegen armoede, maar werkt momenteel soms ontmoedigend voor wie (meer) wil werken, omdat een inkomensstijging kan leiden tot verlies van (sociale) toeslagen. UNIZO stelde daarom voor om de harde inkomensgrenzen te vervangen door een fijnmazig systeem om deze drempel weg te nemen. Dat is ook zo in het regeerakkoord opgenomen. Daarnaast wordt het groeipakket opnieuw gekoppeld aan de gezondheidsindex om gezinnen verder te ondersteunen. Wel had de hervorming van het groeipakket nog verder gemogen om het activerende effect nog te versterken. Ook het plan om over te schakelen naar één betalingsactor van het groeipakket, is volgens ons noch efficiënter noch goedkoper.

ADMINISTRATIEVE VEREENVOUDIGING

Aandacht voor de verlaging van administratieve lasten en regeldruk voor ondernemers is er zeker in dit regeerakkoord. Zo zal er niet aan gold-plating worden gedaan (dit is het nationaal verder gaan qua verplichtingen dan wat Europa minimaal oplegt) en zal er een kmo-reflex zijn bij de totstandkoming van nieuwe wetgeving. Er zal daarnaast ook een nieuwe oplijsting komen van vereenvoudigingsmogelijkheden over alle thema’s heen.

Dit is dus een goede zaak, maar het blijft in de teksten allemaal wel eerder vaag. Dat is in het verleden al gevaarlijk gebleken voor het top-of-mind karakter van het thema...

MOBILITEIT

Het doel is te komen tot 50% verplaatsingen via duurzame modi in Vlaanderen tegen 2030. Dit is een duidelijke en noodzakelijke verhoging. Het zal echter heel wat inspanningen vragen en het is nog niet helemaal duidelijk hoe dit zal gebeuren. 

De inspanningen om de fiets een grotere rol te geven in ons dagelijks leven worden bevestigd. De doelstelling is om 30% van onze verplaatsingen met de fiets te doen. Deze doelstelling is realistisch én haalbaar. De investeringsnood is hoog en dat lezen we ook af in het regeerakkoord. Een échte evaluatie en bijsturing van het Bovenlokaal Functioneel Fietsroutenetwerk (BFF) ontbreekt echter nog. 

In overleg met de sector wil de nieuwe Vlaamse regering de kilometerheffing voor vrachtwagens optimaliseren, om zo het sluipverkeer, congesties en een verschuiving naar lichte voertuigen te vermijden. Het nachttransport wil men voordeliger maken. Dit is volgens UNIZO echter niet de manier om onze files op te heffen. Hiervoor is een algemene slimme kilometerheffing nodig, wat we niet zien in de tekst en een gemiste kans is. Leveren in de nacht is bovendien op veel plaatsen vaak niet mogelijk.  

Er zullen forse investeringen in trams en bussen gebeuren en er is een groeipad richting het einde van de legislatuur voor de exploitatiemiddelen van De Lijn. Het extra budget voor vergroening is noodzakelijk en een heel belangrijk element in de omschakeling naar meer duurzaam vervoer. Dit moet bovendien zorgen voor meer betrouwbaar openbaar vervoer, aangezien de busvloot van De Lijn sterk verouderd is, wat zorgt voor heel wat stilstand. Dankzij deze manier kan De Lijn haar rol blijven spelen. De tariefautonomie van De Lijn wordt bevestigd en uitgerold, waardoor er meer mogelijkheden zijn om de kostendekkingsgraad te verbeteren. Op het terrein wordt meer ingezet op doorstroming via busbanen, eigen beddingen voor bus en tram en slimmere verkeerslichten, waardoor het openbaar vervoer betrouwbaarder en kwalitatiever kan worden. 

Er zal ondersteuning zijn voor de verdere uitrol van laadinfrastructuur voor elektrische wagens én het goederenvervoer, om daarna de markt zijn rol te laten spelen. Dit heeft gewerkt voor de gewone laadpalen, mogelijk kan deze formule dus ook voor vrachtvervoer stimulerend werken. Voor de gewone laadpalen zal het systeem van paal-volgt-wagen stopgezet worden, onder meer door de impact op de openbare ruimte, maar er zal meer ingezet worden op laadpleinen.  

UNIZO betreurt wel dat er geen intenties zijn opgenomen om een bredere interfederale samenwerking op te zetten voor het mobiliteitsbeleid. Een overkoepelende samenwerking en plan zou onze mobiliteit meer perspectief kunnen bieden, onder meer in het wegweken van de files. 

Er zal een sterke koppeling gemaakt worden tussen de beleidsdomeinen Omgeving en Mobiliteit. Hoe men dit zal aanpakken is onduidelijk, maar gezien de verwevenheid tussen beiden thema’s is dit toe te juichen. 

KLIMAAT EN ENERGIE 

De regering wil tegen 2030 qua hernieuwbare energie 2,8 GW aan windenergie en 10 GW aan zonne-energie realiseren. Er zijn echter nog onduidelijkheden over hoe deze doelen bereikt zullen worden en welk budget hiervoor wordt vrijgemaakt. Voor windenergie onderzoekt men alternatieve steunmechanismen zoals een bijpascontract, maar concrete stappen ontbreken voorlopig.

De Vlaamse beleidskosten in de elektriciteitsfactuur worden geleidelijk verschoven naar fossiele brandstoffen voor verwarming. Houd er rekening mee dat deze brandstoffen in de toekomst sowieso duurder worden door nieuwe Europese regels (ETS2).

De regering wil energie die gedeeld wordt binnen gebouwencomplexen vrijstellen van heffingen, een maatregel waar UNIZO lang voor heeft gepleit. Andere belemmeringen, zoals voor microgrids, worden echter niet aangepakt.

Vlaanderen richt zich op de renovatie van gebouwen met energielabels E en F door in heel Vlaanderen laagdrempelige collectieve renovatieprogramma’s uit te rollen. UNIZO zal er verder voor pleiten dat de groepsaankopen die hiervoor georganiseerd worden, verdeeld moeten worden in kleinere loten om lokale kmo’s meer kansen te geven.

EPC-labelpremie en Mijn VerbouwPremie: De EPC-labelpremie wordt uitgebreid naar kleinere niet-residentiële gebouwen, wat goed is voor zelfstandigen en kmo’s. Daarnaast zal de Mijn VerbouwPremie geëvalueerd worden.

RUIMTE

Er is een duidelijke keuze gemaakt in het regeerakkoord voor sterke kernen. Er wordt ingezet op een winkelshift en bedrijvige kernen (termen van de hand van UNIZO). Door verschillende functies samen te brengen en te verwezen moet de kern levendig zijn en aantrekkelijk om te wonen, werken en ontspannen. 

Op sterke vraag van UNIZO, wordt er ingezet op een kortere time-to-permit en meer rechtszekere en robuuste vergunningen. Hiervoor zal beslist beleid rond de modulaire omgevingsvergunning en het omgevingsbesluit worden uitgevoerd en vervolgens worden geëvalueerd. De doorlooptijd bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen moet naar beneden van 12 tot 9 maanden en er zal een gemengde commissie aangesteld worden met experts, de overheid, academische wereld en juridische sector die binnen een jaar na de start van deze legislatuur een advies verleent met concrete maatregelen voor de opmaak van een actieprogramma door de Vlaamse Regering. 

Afgebakende regelluwe zones binnen onze kernen moeten ruimte bieden voor dynamische ontwikkelingen, pop-ups, functieverweving en experimentele ondernemingen.  

De nieuwe Vlaamse regering wil slapende terreinen voor bedrijvigheid activeren en inzetten op economische reconversie en herbenutting van verlaten of onderbenutte bedrijfsruimten/terreinen. Er wordt ook bijkomend aanbod gecreëerd, bij voorkeur bij economische polen. Hoe men meer ruimte zal creëren is nog niet duidelijk. 

FISCALITEIT EN BEGROTING 

De jobbonus verdwijnt op voorwaarde dat er een federale fiscale hervorming wordt gerealiseerd zodat werken meer loont. UNIZO is daarover zeer tevreden en volgt de plannen voor een grondige federale fiscale hervorming nauwgezet op. 

De registratierechten voor de enige eigen woning dalen naar 2% vanaf 01/01/2025 (met de authentieke akte als peildatum). Ter compensatie, stijgt het tarief voor beroepsverkopers naar 6%. UNIZO was geen vragende partij voor deze maatregen. De verlaging naar 2% riskeert een maat voor niets te zijn door een stijging van de verkoopprijzen. UNIZO had veel liever gezien dat de budgetten werden ingezet voor een afschaffing van het Vlaams hypotheekrecht en een verlaging van het verkooprecht naar 10% voor wie een woning koopt om te verhuren. UNIZO is wel tevreden met de Vlaamse vraag aan het federale niveau om het 6% btw-tarief bij afbraak en heropbouw opnieuw te veralgemenen. 

De erfbelasting wordt hervormd en verlaagd, met in de eerste plaats een focus op kleine en middelgrote erfenissen. Daarnaast worden “onrechtmatige achterpoortjes” gesloten. UNIZO begrijpt de wens om de erfbelasting te verlagen. Dankzij actie van UNIZO, is er geen uitdrukkelijke aanval op het gunstregime voor familiebedrijven. Evenwel blijft UNIZO waakzaam hieromtrent.

Volgens de regeringspartijen is het fiscaal ondersteunen van elektrische wagens niet langer vereist. Daarom komt er een “herziening” van de verkeersfiscaliteit voor deze wagens, met respect voor de keuzes die burgers al maakten. UNIZO begrijpt de beslissing om de fiscaliteit voor elektrische voertuigen te herzien, aangezien ook deze wagens bijdragen aan slijtage van de wegen en files. Er is zo echter wel een stimulans die wegvalt om nog sneller te vergroenen. Bovendien had UNIZO dan eerder een belasting op het gebruik (zoals een slimme kilometerheffing) gezien, dan een statische en niet-sturende belasting. Door acties van UNIZO geldt deze maatregel gelukkig enkel voor nieuw ingeschreven voertuigen.

Er komt een Vlaams systeem voor de registratie van woninghuurcontracten. Via overleg met het federale niveau, zou dubbel werk voor de verhuurder moeten worden vermeden.  UNIZO heeft geen bezwaar tegen de beslissing tot regionalisering, maar is wel bezorgd over de uitwerking hiervan. Het is onder meer belangrijk dat het only once-beginsel wordt gerespecteerd en administratieve eenvoud moet voorop staan. 

Het regeerakkoord spreekt van een kordate aanpak van sociale en fiscale fraude, bijvoorbeeld via een controle op het bezit van vastgoed in het buitenland en inzage in bankrekeningen en eigendommen via de Nationale Bank. Er wordt ook een financiële opsporingscel opgericht. UNIZO begrijpt de noodzaak om fraude aan te pakken, maar benadrukt dat grenzen aan de bevoegdheden van de controle-instanties en VLABEL nodig zijn. Evenwel is UNIZO tevreden dat de hoge fiscale boetes worden vermilderd. 

Op vlak van begroting is het duidelijk dat de nieuwe Vlaamse regering begrotingsdiscipline hoog in het vaandel draagt: een focus op kerntaken, een begrotingsevenwicht vanaf 2027, uitgaventoetsingen. Tegelijkertijd wil men het investeringspeil optrekken, maar hier wordt geen concrete doelstelling of streefcijfer op geplakt.

 

Nuttig voor jou