Charlot De Bisschop (31) is uit dezelfde klei gebakken als haar moeder, die ook keramiste is. Ze groeide naar eigen zeggen op ‘tussen klei en draaitafel’ en het hoeft dan ook niet te verwonderen dat ze in 2010 begon aan de opleiding Conservatie en Restauratie van Keramiek aan de Universiteit Antwerpen. Tijdens haar masterjaar specialiseerde ze zich in de reproductie van ontbrekende tegels in tegelpanelen of lambriseringen, waarna ze in 2016 haar eigen bedrijf opstartte dat haar naam draagt. We gingen met Charlot in gesprek over o.a. de schoonheid van haar ambacht, perfectie en geduld. 

UNIZO: Charlot, kan je ons meer vertellen over jouw ambacht? 

Charlot: “Mijn voornaamste taak is de reproductie van oude tegels in keramische materialen. Ik maak wat je niet meer in de winkel vindt. Het is dan ook mijn missie om tegels te reproduceren die perfect lijken op de originele tegels. Zodat alles weer een mooi geheel vormt. Dat betekent onder andere dat ik lacunes – dat zijn gaten of breuknaden – opvul met epoxy of gipsachtige materialen. Ik tracht ook het productieproces van vroeger na te bootsen om tot een even kwalitatief eindresultaat te komen als het origineel. Een tegelpaneel wordt in zijn volle glorie hersteld en kan weer jaren meegaan. Het is een eenmalige interventie en dus ook de meest duurzame restauratietechniek in keramiek. Je moet weten dat keramiek op zeer hoge temperaturen wordt gebakken en dat de glazuurkleuren insmelten op hoge temperaturen. Ze zijn niet gevoelig aan weersomstandigheden. Dat ik zo het Belgische erfgoed mee help behouden vind ik zo mooi aan mijn beroep.” 

UNIZO: Op je website schrijf je dat jouw ambacht ‘het geduld van een monnik en de passie van een tegelfreak’ vereist. Kan je dat even toelichten? 

Charlot: “Om te beginnen vergt dit beroep veel vooronderzoek. Ten eerste moet je de klei onderzoeken op kleur, stevigheid en de mate waarin het krimpt tijdens het bakken. Dat laatste is belangrijk om de mal te maken. Klei mag bovendien niet te snel drogen of de tegels kunnen kromtrekken. Het moet ook kurkdroog zijn voor het in de oven gaat, anders loop je het risico op ontploffingen in de oven. Het bakken op zich duurt zo’n 24 uur.” 

De tweede stap is het glazuuronderzoek. Je moet de oude glazuurkleuren zo goed mogelijk benaderen met hedendaagse glazuren. Dat is voortdurend trial-and-error, want de kleur voor en na het bakken is compleet verschillend. Ik pas de verhoudingen tussen oxides iedere keer aan tot ik het perfecte eindresultaat heb bereikt. Er zijn dus veel wachttijden in het proces. Je moet al heel graag tegels zien en engelengeduld hebben om die perfectie na te streven!” 

UNIZO: Waar haal jij de meeste voldoening uit?  

Charlot: “Het mooiste moment voor mij is het eindresultaat. Wanneer ik zie dat mijn eigen reproductie één geheel vormt met de originele tegels. Ik maak het onvindbare weer vindbaar. Want tegels die je niet in de winkel kan kopen, worden door mij eigenhandig vervaardigd. Zo draag ik ook mijn steentje bij aan ons patrimonium. Die voldoening voel ik echt fysiek. Ik kan na zeven jaar nog steeds kippenvel of tranen in mijn ogen krijgen wanneer ik een mooi tegelpaneel tegen een gevel zie hangen dat een gebouw doet heropleven.” 

UNIZO: Met welke uitdagingen word jij geconfronteerd? 

Charlot: Zoals eerder gezegd is de reproductie van keramische tegels een tijdsintensief proces. Het onderzoek voor één tegel is daarbij even intensief als voor 100 tegels. De prijs per tegel wordt dus een stuk lager als je er veel nodig hebt, maar dat is voor particulieren vaak niet het geval. Bovendien krijgen ze meestal geen subsidieondersteuning. Dan vind ik het erg jammer dat ik omwille van de prijs de opdracht niet kan uitvoeren, hoe graag ik ook zou willen. Ik moet erover waken niet alles ‘uit liefde’ te willen doen onder de productieprijs.” 

UNIZO: Dat is het mooie aan een leven als zelfstandige: je hebt het zelf in de hand. 

Charlot: “Klopt. Je bepaalt zelf wat je wel of niet wil doen. Ik vind het wél belangrijk om mezelf een planning op te leggen, om bepaalde doelen te bereiken binnen een bepaalde tijd. Ik heb daarbij gemerkt hoe belangrijk je netwerk is: goede connecties en beroep kunnen doen op mensen die je steunen en versterken, dat is voor mij de basis van alles.” 

UNIZO: Kan je een voorbeeld geven van een geslaagde samenwerking? 

Charlot: “Dan moet ik meteen denken aan een particuliere woning in Blankenberge. Verschillende tegels moesten gereproduceerd worden in een techniek die ik nooit eerder had gedaan. Maar ik dacht: ’t zal me wel lukken. Ik ben dan nieuwe technieken gaan onderzoeken en heb de krachten gebundeld met ‘mijn digitale versie’ Jonas Van Welde van Fotokeramiek van Welden. Het zijn stuk voor stuk pareltjes geworden. Een mooi voorbeeld van hoe ambacht en het digitale tijdperk perfect hand in hand gaan.” 

UNIZO: Heb je nog advies voor toekomstige makers en ambachtslui? 

Charlot: “Ga je dromen achterna, ook al voelt het als een val in de duisternis. Weet ook dat het niet altijd rozengeur en maneschijn zal zijn. Ondernemen gaat met vallen en opstaan, en daardoor leer ik ook elke dag bij. Ik ben enorm dankbaar met wat ik op dit moment heb. Zeven jaar geleden had ik hier nooit van durven dromen. Als je gedreven bent en je wordt blij van wat je doet, kan je ver geraken.” 

UNIZO: En wat zijn jouw professionele dromen? 

Charlot: “Blijven groeien en bloeien. Ik zou het geweldig vinden mocht ik op termijn een klein team samen kunnen stellen, met mensen die dezelfde gedrevenheid en passie delen als ik. En dat we samen ons Belgisch erfgoed kunnen herwaarderen en ervoor zorgen dat niets van die pracht verloren gaat.”  

“Ambacht en het digitale tijdperk gaan perfect hand in hand.”

Met het HIB-label toon je aan je klanten dat je een ambachtelijke ondernemer in hart en nieren bent. Iemand die lokaal produceert en met een personal touch het verschil maakt. Voel jij je aangesproken? Vraag dan jouw HIB-label aan op www.unizo.be/hib-handmade-belgium. Je vindt een overzicht van al onze HIB-ers op www.handmadeinbelgium.com.