In 2022 ging het aantal startende ondernemers in ons land met 3,5 procent achteruit.  Dat blijkt uit de nieuwste Startersatlas 2022 van UNIZO, Graydon en UCM. En deze daling zet zich in het eerste kwartaal van 2023 door.

Na de pandemie en de recentere schokken, willen we meer dan ooit bouwen aan een nieuwe en betere wereld. Een wereld die oplossing biedt aan de uitdagingen die onze huidige wereld voorschotelt. We streven naar een wereld waar de kwaliteit van ons maatschappelijk en economisch weefsel wordt versterkt. Een wereld waar onze kinderen en kleinkinderen naar kunnen verlangen. De vraag die meer dan ooit voor ons ligt: hoe kunnen we onze mensen opnieuw en massaal motiveren tot creativiteit, en waarlijk innovatief ondernemerschap? Aanwas van nieuwe ondernemingen is daarbij essentieel: het zijn de huidige starters die zorgen voor de aangroei van de werkgelegenheid van de toekomst.

“Na het recordjaar 2021 is een terugval in 2022 niet onlogisch. Met 115.645 starters bereiken we nog steeds het op één na beste jaarcijfer ooit. Dat de dalende tendens aanhoudt, baart ons wel zorgen. Door het stijgend aantal stopzettingen dreigt ook de netto groei te stagneren. We kunnen dan ook niet genoeg hameren op het belang van een goed en gezond ondernemersklimaat waar starters de ruimte hebben om te groeien en te experimenteren. Ook de scholen hebben een belangrijke rol om ondernemerschap te stimuleren.  Startende ondernemers van vandaag zorgen voor de welvaart van morgen”,  zegt UNIZO-topman Danny Van Assche.

In 2022 werden in België 115.645 nieuwe eenmanszaken en vennootschappen opgericht. In vergelijking met 2021 zijn dat er 4.185 minder, een daling van -3,5 procent. Daarmee zit het aantal nieuw opgerichte ondernemingen in België voor het eerst sinds 2012 in een dalende trend. In 2021 zag we nog een recordaantal van 119.830 starters. De sterke jaar-op-jaar groei (12,2 procent) werd toen deels verklaard door een inhaalbeweging post-corona.

Evolutie van het aantal starters (België, 2012-2022)

In vergelijking met 2021 tellen we in 2022 in Brussel -0,4% minder starters. Het absolute aantal klokt af op 12.024 nieuwe eenmanszaken en vennootschappen. Ten opzichte van het Waals (-2,6 procent) en Vlaamse (-3,6 procent) gewest is de daling in Brussel minder uitgesproken.

Met 10,5 starters per 1.000 inwoners is de startersdichtheid het hoogst in Vlaanderen. Brussel heeft 9,8 starters per 1.000 inwoners. Net als de voorbije jaren scoort Wallonië het minst goed met 7,1 starters per 1.000 inwoners. Ten opzichte van de voorbije jaren neemt de startersdichtheid in alle gewesten af.

Dalende tendens zet zich verder in eerste kwartaal 2023

De dalende tendens van het aantal startende ondernemers zet zich verder in 2023. In vergelijking met het eerste kwartaal van 2022 waren in de eerste drie maanden van dit jaar 2,7% minder nieuwe oprichtingen van eenmanszaken en vennootschappen in België.

Danny Van Assche: “We zijn zeer bezorgd. De huidige economische en geopolitieke omstandigheden spelen zeker mee.  De hoge energie-, grondstoffen- en loonkost zorgen voor een onzeker ondernemersklimaat.  Ook voor de gevestigde ondernemers is het niet makkelijk, dat merken we aan het stijgend aantal faillissementen en stopzettingen. We moeten zeer oplettend zijn dat onze startersmotor niet sputtert of stilvalt. Ondernemers moeten zich gesteund voelen door de overheden. Ook het onderwijs heeft een rol te vervullen on het stimuleren van ondernemerschap. Nu de discussie over de nieuwe eindtermen bijna beslecht is, stellen we vast dat de competentie ‘ondernemingszin’ maar zeer marginaal ingevuld wordt, terwijl jongeren in een technische of beroepsopleiding net meer kans hebben om direct na hun opleiding in het secundair onderwijs een onderneming op te starten. Ondernemerschapscompetenties moeten dan ook zeker meegenomen worden in deze opleidingen in de 3de graad.   Een back-up optie is dat er een 7De jaar ondernemerschap wordt gecreëerd. Voor jonge ondernemers wordt de basis voor duurzaam ondernemerschap gelegd in het secundair en hoger onderwijs.”

6,6 procent van de Brusselse starters in 2022 stelt personeel tewerk

Van alle nieuw opgerichte ondernemingen in 2022 in Brussel creëerde 6,6% van de Brusselse starters werkgelegenheid in datzelfde jaar voor minstens één werknemer, los van de job die ze voor zichzelf creëerden. In totaal ligt het aandeel ondernemingen dat vandaag personeel tewerkstelt op 9,6% in het Brussels Hoofdstedelijke Gewest.

Meeste starters in de dienstensector

Net als in voorbije jaren werden de meeste ondernemingen opgericht in de dienstensector. In 2022 zijn er 45.885 starters in de dienstensector, wat overeenkomt met een aandeel van 39,7% ten opzichte van het totale aantal starters in België. Binnen de dienstensector zijn de zakelijke diensten en immobiliën het populairst met respectievelijk 13.203 en 11.053 starters. Van alle starters in de dienstensector situeert zich iets meer dan de helft in deze twee subsectoren.

De tweede grootste sector op niveau van de hoofdgroepen zijn de vrije beroepen. Zij hebben met 18.765 starters een aandeel van 16,2% ten opzichte van het totale aantal starters in 2022. Binnen deze sector zijn de medische beroepen het sterkst vertegenwoordigd met een aandeel van 69,5% of in totaal 13.033 starters. Na de dienstensector en de vrije beroepen volgen (1) de bouwsector met een aandeel van 13,0% in de Belgische starterspopulatie en (2) de detailhandel met een aandeel van 7,7%.

In vergelijking met 2021 noteren de meeste sectorale hoofdgroepen een daling van het aantal starters in 2022. Opvallende evoluties zien we in de detailhandel, de industrie en de groothandel. In deze sectoren daalde het aantal starters met double digits: respectievelijk -23,9%, -15,4% en -29,4%. Opmerkelijk is ook dat de horeca voor het tweede jaar op rij een grote stijging noteert: in 2021 +5,6% en in 2022 +9,2%, waarbij het vooral gaat om verschaffers van accommodatie.

Negatieve netto-groei van de bedrijven in het Brussels Gewest

In het algemeen merken we een negatieve netto-groei van het aantal bedrijven binnen alle sectoren in Brussel, behalve de dienstensector, transport en de vrije beroepen. Dit betekent dat er in 2022 meer bedrijven gestopt zijn dan dat er starters kwamen in al die sectoren. Deze negatieve netto-groei is opmerkelijk, ten opzichte van de positieve tendens in zowel Vlaanderen als Wallonië.

UNIZO Brussel blijft voorzichtig met deze cijfers die een daling in het Gewest laten zien die niet verwonderlijk is na de verschillende gezondheids- en economische crisissen. We zijn alvast blij dat het Gewest de toegang tot het beroep heeft herzien, wat het voor Brusselaars gemakkelijker moet maken om een zaak op te starten. Wij pleiten voor een gunstig ondernemingsklimaat en het is essentieel om de consument terug naar Brussel te halen. UNIZO dringt aan op de kwaliteit van de citymarketing en de renovatie van de Brusselse sleutelgebieden en een kwalitatieve ontvangst op de internationale luchthaven om een goede eerste indruk te maken. Het stedenbouwkundige beleid moet eindelijk aan de behoeften van bedrijven en particulieren beantwoorden en niet andersom.

Starterswerking

UNIZO wil starters alle kansen bieden om hen voor te bereiden en te ondersteunen en heeft van oudsher een sterke starterswerking. Er zijn fysieke Startersroadshows, online infosessies, een starterscongres en een permanent aanbod van startersbegeleiding.

Julie Huntz
Teamlead Brussels Gewest
0477 95 26 70