Op 31 januari 2020 was de Brexit een feit trad het proces van uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie officieel in werking. Uit een bevraging van UNIZO bij ondernemers die handeldrijven met het VK blijkt dat er vijf jaar later nog heel wat problemen zijn, vooral op het vlak van administratieve rompslomp. 

Al vanaf de start zorgt de Brexit voor kopzorgen bij ondernemers die aan de andere kant van het kanaal zakendoen. Vooral de zeer strikte en vaak ook ondoorzichtige douaneformaliteiten zijn een doorn in het oog van exporterende ondernemers. De Europese en Britse systemen zijn weinig of niet op elkaar afgestemd en dat zorgt voor frustraties, wachttijden en extra kosten. Sinds 2024 is ook het nieuwe Britse ‘border target operating model’ van toepassing, een set nieuwe regels over de controles op planten, dierlijke en plantaardige producten.

“Met meer dan twee jaar vertraging is dit systeem sinds januari 2024 in verschillende fasen in werking getreden, maar is allesbehalve veelbelovend”, zegt Danny Van Assche van UNIZO. “Ondanks dat het nog maar deels werkt, heeft het wel al een enorme impact op de export naar het VK van bloemen en planten. Er is onvoldoende samenwerking tussen de diensten van de Europese lidstaten, wat leidt tot extra controles en zeer grote vertragingen.” 

Volgens de huidige planning zou de volgende fase van start gaan op 31 januari 2025 en zullen de controles nog verder uitgebreid worden naar verschillende soorten fruit en groenten. Het is afwachten, maar de huidige ervaringen voorspellen weinig goeds. UNIZO wil in de eerste plaats dat de douanediensten en de wetgeving beter op elkaar afgestemd zijn. Er moeten duidelijke richtlijnen komen, met vlotte en snelle controles. Hiervoor is nood aan extra druk vanuit Vlaanderen en de federale regering.  “Er moeten om structurele oplossingen komen.  Dit vergt een aanpak op diverse niveaus: Vlaams, federaal en Europees.”

Moeilijke communicatie en lange wachtrijen

UNIZO deed een steekproef bij ondernemers die handel drijven met het VK. De lange wachtrijen bij de douane en het gebrek aan communicatie zijn de grootste frustraties. Maar liefst 9 op10 maakt hier melding van. Ook vaak voorkomende problemen zijn wijzigingen op vlak van normen en verpakkingsvoorschriften en stijging van de kosten.

Danny Van Assche: “Tijdverlies en paperassenwerk staan met stip om één. Dat is frustrerend voor onze ondernemers, maar ook de Britten zelf zullen hieronder lijden als ook voor voeding de strenge controles erdoor komen. Er is dringend nood aan een betere afstemming tussen de diensten, of we voorspellen met het nieuwe border target operating model chaos aan de grens, en dat zal gevolgen hebben voor de prijs en de bevoorrading zelf.”

De recente communicatie van Brits Eerste Minister Starmer klinkt alvast hoopvol. Hij geeft aan de gevolgen van Brexit te willen verzachten door de banden te verbeteren en een meer pragmatische en volwassen relatie met de EU aan te gaan. Ook SMEunited, de Europese koepel van kmo-organisaties, werkt aan een aantal concrete voorstellen tot verbetering.