UNIZO Limburg Nieuwjaarsboodschap 2024:
Goe zot om niet te werken

A.    Meer mensen aan het werk krijgen

1.    HERVORM DE WERKLOOSHEIDSUITKERINGEN 

1.1. Beperk de werkloosheidsuitkering in de tijd tot maximum 24 maanden

België is uniek in de Europa met zijn werkloosheidsuitkering die onbeperkt in de tijd is. In andere lidstaten is de maximale duur van de uitkering doorgaans afhankelijk van de duur van de gewerkte periode en van de leeftijd van de uitkeringsgerechtigde. 
In Limburg zit 46% van de niet-werkende werkzoekenden langer dan 1 jaar zonder werk (11.857 op in totaal 25.782). Hiervan zijn 4.238 Limburgers, oftewel 16,5% van alle gekende werkzoekenden, al 5 jaar of langer niet aan het werk.

UNIZO-voorstellen:

• Beperk de werkloosheid in de tijd tot maximaal 24 maanden. Wie 1 jaar gewerkt heeft, ontvangt 3 maanden werkloosheidsuitkering. Dit loopt verder op tot 24 maanden uitkering bij 20 gewerkte jaren. Vervalt de werkloosheidsuitkering sneller dan 24 maanden, dan ontvangt de werkzoekende vanaf vervaldatum een werkloosheidsforfait (equivalent leefloon gekoppeld aan gezinssituatie). Na 24 maanden stopt de werkloosheidsuitkering of -forfait onverbiddelijk en volgt een transitie naar het leefloon (gekoppeld aan een middelentoets) voor de langdurig werkzoekende.
• Versterk de degressiviteit. zodat de financiële impact voor het individu groter is en dus de incentive groter wordt om opnieuw aan de slag te gaan.

1.2. Maak van de werkloosheidsuitkering een activeringsmiddel: geen werkbereidheid, geen uitkering

• Vereenvoudig de principes binnen de werkloosheidsuitkering
  o    Schrap de passieve en aangepaste beschikbaarheid. Personen die niet actief kunnen zoeken naar werk, horen niet thuis in de werkloosheidsverzekering.
  o    Schors de uitbetaling vanaf de tweede afwezigheid op een afspraak totdat de werkzoekende zich opnieuw aanbiedt bij de bemiddelingsdienst.
  o    Zorg voor een duidelijke definitie van een passende dienstbetrekking die voor iedereen geldt. Daartoe schrappen we de uitzonderingsregels voor 50+.
• Verplichte opleiding in een knelpuntberoep voor werkzoekenden die langer dan 6 maanden werkloos zijn. 
• Verplichte taalopleiding voor personen die de Nederlandse taal onvoldoende machtig zijn. 
• Creëer de mogelijkheid tot progressieve werkhervatting binnen werkloosheid. Op die manier kunnen ook werkzoekenden na een afwezigheid op de arbeidsmarkt opnieuw gradueel het werk hervatten wanneer het risico op snelle uitval groot is. Inspiratie kan gevonden worden binnen de ziekteverzekering.

2.    HERVORM HET SYSTEEM VAN SOCIALE VOORDELEN, VOORAL VOOR DE LEEFLONERS 

2.1 Drempels voor de cumul van een leefloon en sociale voordelen

Vooral leefloongerechtigden kunnen vaak ook beroep kunnen doen op een arsenaal aan sociale voordelen die gekoppeld zijn aan het statuut. Ook steden en gemeenten en OCMW’s zijn creatief om met kortingen te strooien:

Hiertoe behoren onder andere : 

• Sociaal tarief voor internet en digitale TV aan maximaal 40 euro per maand, besparing minstens 32 euro per maand of 384 euro per jaar
• Buzzy pas bij De Lijn voor een 13-jarige aan 46 euro, besparing 167 euro per jaar
• Sociaal tarief energie (elektriciteit en gas) aan een korting van minstens 30% op de normale tarieven, besparing van honderden euro’s per jaar
• Sociaal tarief drinkwater : 80% korting op alle bestanddelen van de waterfactuur
• Vrijstelling algemene provinciebelasting West-Vlaanderen (besparing 42 euro per jaar)
• Onderwijscheques : 110 euro korting op de schoolfactuur
• OCMW-tarief kinderopvang aan 1,67 euro per dag, een korting van 66% die honderden euro’s per jaar oplevert
• Permanent gratis rollen huisvuilzakken
• 50 % korting op treintickets, ook voor personen die je ten laste hebt
• Zorgpremie voor de aansluiting van de Zorgkas van 31 euro in plaats van 62 euro

Cumul van een aantal van deze voordelen valt weg wanneer men gaat werken en verhoogt zo de drempels om toch aan de slag te gaan.

Bovendien kunnen leefloners een kleine 300 euro per maand bijverdienen, mét behoud van hun leefloon. Dit komt slechts overeen met ca 0,2 voltijdsequivalent of 1 dag per week. Waarom zou men nog halftijds of voltijds gaan werken dan?

Wij stellen dan ook voor om de sociale voordelen degressief te beperken naarmate het leefloon groter wordt.  Bij een hoog leefloon van bijvoorbeeld 1700 euro en honderden euro’s voordelen die wegvallen bij een tewerkstelling is uiteraard niemand nog geneigd om aan de slag te gaan.

2.2 Ook sociale voordelen voor de laagste inkomens uit arbeid

Dat sociale voordelen belangrijk kunnen zijn voor het opkrikken van het besteedbaar inkomen blijkt duidelijk uit de opsomming onder punt 2.1.
Het is dan ook belangrijk dat mensen die (gaan) werken en tot de laagste inkomensgroepen behoren ook van bepaalde sociale voordelen kunnen genieten.  Dit om hen aan te zetten om te gaan werken of aan het werk te blijven.

We stellen dus hier voor dat de sociale voordelen bepaald worden door het inkomensniveau en niet meer door de status waarin men zich bevindt.  Wanneer een leefloner en een werkende eenzelfde laag inkomen hebben, waarom moet de leefloner dan een rits van sociale voordelen kunnen genieten en de werkende van geen enkel?

3.    VOER EEN AMBITIEUZER ACTIVERINGSBELEID EN REINTEGRATIEBELEID VOOR LANGDURIG ZIEKEN

Het grootste probleem in de sociale zekerheid zit niet langer bij de werkloosheid. De populatie werkzoekenden is vandaag bijzonder klein in vergelijking met de steeds groter wordende groep van inactieven (huismannen en -vrouwen, leefloongerechtigden, langdurig zieken, …) . Er kunnen verschillende redenen aan de basis liggen: gezondheid, mobiliteit, een gebrek aan kinder- of ouderenopvang, culturele redenen, onvoldoende taalkennis, ….  

Er is nood aan een versterkt en minder vrijblijvend activeringsbeleid voor langdurig zieken dat écht aanzet tot werk. Hierbij moeten de re-integratiemogelijkheden al veel sneller tijdens de periode van arbeidsongeschiktheid worden bekeken. Het is belangrijk dat daarbij ook alle mogelijke pistes inzake werk of werkhervatting worden bekeken, zowel bij de eigen/vroegere als bij andere werkgevers. 

• UNIZO pleit voor een versterkte rol van arbeidsmarktregisseur VDAB in het re-integratietraject. Door een automatische doorverwijzing van de arbeidsarts naar de arbeidsmarktregisseurs blijven deze mensen “in beeld” en kunnen de re-integratiemogelijkheden op de bredere arbeidsmarkt sneller benut worden.
• Bouw periodieke en vaste controles in de evaluatieprocedure arbeidsongeschiktheid zodat er op meer momenten nagegaan wordt of de betrokkenen inderdaad nog steeds (volledig) arbeidsongeschikt zijn. Zo worden mensen beter opgevolgd en gescreend op arbeidsvermogen en blijft het stelsel arbeidsongeschiktheid voldoende strikt.
• Geef de ziekteverzekering zodanig vorm dat het mensen aanmoedigt en ondersteunt om weer aan het werk te gaan wanneer ze daartoe in staat zijn. Onderzoek de inactiviteitsvallen en werk deze indien nodig weg zodat het sociale vangnet mensen niet tegenhoudt om weer aan het werk te gaan vanwege financiële of andere belemmeringen.
• Evalueer het systeem van progressieve werkhervatting en stuur bij waar nodig. Progressieve tewerkstelling is een goede manier om medewerkers (opnieuw) te integreren in een bedrijf. Het geeft de arbeidsongeschikte medewerkers de kans om het werk gedeeltelijk te hervatten en te wennen aan arbeidsritme wanneer zij nog herstellende zijn. Maar dit instrument zou moeten dienen als opstap naar volledige hertewerkstelling. Progressieve opbouw naar volledige (her)tewerkstelling is vandaag wettelijk gezien geen doel op zich, maar voor UNIZO moet dit instrument wel op die manier worden ingezet.
• UNIZO vraagt om de hoge administratieve drempel bij gedeeltelijke werkhervatting, zowel voor de werkgever als voor de werknemer, sterk te vereenvoudigen.

4.    WERK DE WERKLOOSHEIDSVAL WEG DOOR EEN HERVORMING VAN DE PERSONENBELASTING. 

Het financiële verschil tussen werken en niet-werken is te klein om mensen te motiveren om (terug) een job te aanvaarden. Het netto loon dient bijgevolg de échte activator te zijn. Een gerichte verlaging van de personenbelasting is hiertoe essentieel. 
UNIZO pleit voor een hervorming van de schijven in de personenbelasting. Een eerste piste daartoe vormt een verhoging van de belastingvrije som, specifiek gericht op het verlagen van de belastingdruk op inkomsten uit arbeid.

Daarnaast stelt UNIZO voor om de huidige schijf van 25% te verbreden tot de inkomensschijf die aan het tarief van 40% onderworpen is. Dit laat toe om de bedragen die momenteel in de schijf van 45% vallen, te belasten in de schijf van 40%. De bovengrens van de schijf van 45% wordt verhoogd naar 60.000 EUR. Bedragen boven 60.000 EUR vallen in de schijf van 50%. Zo verlaagt de belastingdruk op de middeninkomens, en krijgen we meer mensen aan het werk.

Rekenvoorbeeld (bedragen aanslagjaar 2024):

• Voor een persoon met een netto belastbaar inkomen van 17.500 EUR per jaar, daalt op die manier  de belastingdruk met 12,46 procentpunt (van 2.180,00 EUR naar 1.835,00 EUR).
• Voor een persoon met een netto belastbaar inkomen van 27.500 EUR resulteert de aanpassing in een daling met 6,47 procentpunt (van 6.213,50 EUR naar 4.435,50 EUR). 
• Voor een persoon met een netto belastbaar inkomen van 35.000 EUR per jaar, daalt de belastingdruk met 6,15 procentpunt (van 9.588,50 EUR naar 7.435,50 EUR).

5.    ANDERE VOORSTELLEN: 

• Investeer in meer behoeftendekkende, betaalbare en flexibele kinderopvang.
• Moderniseer de arbeidswetgeving met meer flexibele arbeidsvormen
• Het verbod op nachtarbeid pas vanaf 24 uur in plaats van 20 uur vandaag. 
• Het gemakkelijker maken van deeltijdse arbeid kan daarnaast ook een opstap betekenen voor mensen voor wie een voltijdse baan in eerste instantie niet is weggelegd. Een aantal arbeidsregels die de flexibiliteit verhinderen, of niet meer van deze tijd zijn, moeten worden aangepast of bijgesteld:
  • De minimale wekelijkse arbeidsduur van 1/3e van een voltijds uurrooster af te schaffen.
  • De verplichting afschaffen dat de duur van elke arbeidsprestatie niet korter mag zijn dan 3 uren.

B.    Meer mensen aan het werk houden

6.    HARMONISEER NAAR 360 VRIJWILLIGE NETTO-OVERUREN IN ALLE SECTOREN

UNIZO pleit voor een algemene verruiming tot 360 vrijwillige netto-overuren toepasselijk in alle sectoren, zonder motief, sociale bijdragen, personenbelasting, overloontoeslag, of inhaalrust en zonder administratieve formaliteiten. Ook wie deeltijds in tijdskrediet, landingsbaan of thematisch verlof zit, moet de mogelijkheid krijgen om overuren te presteren op werkdagen. 

7.    BREID FLEXI-JOBS UIT NAAR ALLE SECTOREN DIE DAT WILLEN

UNIZO vraagt dat het systeem van de flexi-jobs wordt opengesteld voor alle sectoren die er nood aan hebben. Ook zelfstandigen moeten tot het systeem toegelaten worden. Het zou de bestaande discriminatie tussen sectoren wegwerken. Voor arbeidsintensieve sectoren verlaagt het de loonlast. Het versterkt de concurrentiepositie ten aanzien van de deeleconomie. Flexi-jobbers dragen bij aan het verlichten van de werkdruk van vaste werknemers tijdens piekmomenten, waardoor zij zich kunnen focussen op hun kerntaken of kunnen worden vervangen bij ziekte of vakantie. En de flexi-jobber zelf verdient bij zonder hierop belast te worden.

8.    ONTMOEDIG VERVROEGDE UITTREDE VAN DE ARBEIDSMARKT

In principe verwacht men een volledige loopbaan van 45 jaar en vanaf 2030 bedraagt de wettelijke pensioenleeftijd 67 jaar. Vandaag verlaten we gemiddeld de arbeidsmarkt op ongeveer 62 jaar en in 2018 telde een gemiddelde loopbaan 37 jaar uitgedrukt in voltijdse equivalenten. De vele mogelijkheden om minder te gaan werken zorgen er ook niet voor dat oudere werknemers langer aan de slag blijven. Er zit dus nog groeimarge op voor de komende periode:

• Spijtig genoeg stellen we vast dat het bijzonder moeilijk is om SWT’ers opnieuw te activeren. Schaf daarom de vrijstellingen in de beschikbaarheid af voor oudere werkzoekenden.
• Werk transitietrajecten uit om oudere werkzoekenden of werknemers aan de slag te krijgen of te houden.
• Werknemers die gebruik maken van het systeem van landingsbanen, moeten minstens één jaar langer werken dan de vroegst mogelijke datum waarop ze met pensioen kunnen gaan. 

9.    INVESTEER IN PREVENTIE VIA WELZIJN OP HET WERK EN WERKBAAR WERK

Focus bij de initiatieven rond werkbaar werk niet op het verminderen van arbeidsduur of het creëren van extra verloven. 

10.    VOER DE CARENSDAG OPNIEUW IN 

UNIZO stelt voor om de carensdag te herintroduceren voor zowel arbeiders als bedienden. Deze maatregel heeft, net zoals het ziektebriefje, als doel werknemers te ontmoedigen om onterecht verzuim op te nemen en zo onnodige afwezigheden tegen te gaan. Door de carensdag te implementeren, zal er op een meer verantwoordelijke manier met afwezigheid worden omgegaan.