Het aantal kmo’s in ons land bereikte in 2022 een recordniveau en gemiddeld zijn onze bedrijven jonger dan ooit. Dat blijkt uit het nieuwe KMO-rapport van UNIZO, GraydonCreditsafe en UCM. Het record komt wel met een schaduwzijde. Uit een schokbestendigheidstest van GraydonCreditsafe blijkt dat een vijfde van de kmo’s in zwaar weer vertoeft en geen buffer heeft om mogelijke kostenschokken op te vangen.

 “De loonstijgingen hebben een enorme en blijvende impact. Dit toont vooral de absolute noodzaak aan om in te grijpen in het mechanisme waarop onze arbeidskosten evolueren. Nergens anders stegen de uurloonkosten in 2022-2023 zo snel als in België en het automatisme van indexeren is hiervoor verantwoordelijk”, zegt UNIZO-topman Danny Van Assche.

UNIZO pleit voor een nieuw loonvormingsmodel met een duurzaamheidsindex, een fiscale hervorming die werken lonend maakt en een ondernemersaftrek voor zelfstandigen zonder personeel. De ondernemersorganisatie wil ook dat de nieuwe regeringen van administratieve vereenvoudiging een prioriteit maken.  

Nooit zoveel kmo’s

In 2022 waren er in België ongeveer 1,31 miljoen kmo’s actief. Een recordaantal, en een stijging met maar liefst 27 procent op tien jaar tijd.  Vlaanderen telt  710.831 kmo’s (vennootschappen en eenmanszaken met maximaal 49 werknemers). Tussen 2013 en 2022 is het aantal kmo’s in Vlaanderen – en in de andere gewesten – onafgebroken toegenomen, ook tijdens de coronajaren 2020-2021. In 2022 zijn er ten opzichte van 2021 2,6% meer kmo’s actief in Vlaanderen.

Onze bedrijven verjongen. 30,8% van de vennootschappen en 35,2% van de eenmanszaken in Vlaanderen is jonger dan 5 jaar, terwijl dit in 2017 nog respectievelijk 23,7% en 30,3% was. Het stijgend aantal starters (bijvoorbeeld freelancers) is hier deels een verklaring voor.

In 2022 valt 37,8% van de kmo’s in Vlaanderen te situeren binnen de dienstensector. Daarna volgen de bouwsector en de industrie met aandelen van respectievelijk 14,6% en 9,5%. De detailhandel komt op de vierde plaats met een aandeel van 7,5%. De horeca heeft een aandeel van 5,0%, de vrije beroepen 4,6% en de groothandel 3,3%. Tot slot volgen de transportsector met een aandeel van 2,5% en de automobielsector met eveneens een aandeel van 2,5%.
 

In Vlaanderen hebben 633.977 vennootschappen (89,2% van het totale aantal kmo-vennootschappen) geen personeelsleden in dienst. De proportie Vlaamse kmo’s zonder werknemers is gestegen van 85,6% in 2013 tot 89,2% in 2022 en bereikt daarmee een record. Het aantal kmo’s met 1 tot 4 werknemers zakte dan weer over dezelfde periode van 9,4% tot 6,7%.

Verklaringen hiervoor zijn de stijging van het aantal freelancers, de krapte op de arbeidsmarkt die het moeilijker maakt om personeel te vinden  en he stijgend aantal bijberoepers.  In het algemeen zit ondernemerschap in de lift en is de stap richting zelfstandig ondernemer is kleiner dan vroeger.

1 kmo op 5 vertoeft in zwaar weer
 

 

Deze dertiende editie van het KMO-Rapport biedt ook inzichten in de financieel-economische gezondheid van kmo’s en zelfstandigen dankzij het schokbestendigheidsmodel van GraydonCreditsafe.  Hierin houdt men rekening met de economische turbulenties van 2023 op vlak van loonkoststijging, energieprijsstijging en de hogere interestvoeten voor leningen. Het projecteert de impact van die hogere kosten op de financiële gezondheid van kmo’s op basis van jaarrekeninggegevens 2022.

Heel concreet wordt de nood aan bedrijfskapitaal in kaart gebracht, ofwel de nood aan extra financiële middelen om de dagelijkse operationele activiteiten uit te voeren. Uit de analyse blijkt dat 19,3% van de Vlaamse kmo’s vandaag in moeilijke papieren zit door die schokken en heeft nood aan extra bedrijfskapitaal. Het merendeel van hen (12,7%) was eind 2022 financieel gezond. In Brussel is deze verhouding 1 op 4 waarbij de helft kan geclassificeerd worden als financieel gezond op het einde van 2022. 

Zij zitten met andere woorden door de financiële reserves en moet op zoek naar extra cashmiddelen. Dit kan door injectie van vers kapitaal, steunmaatregelen, het aanspreken van het privégeld van de ondernemer, het aangaan van leningen of het doorvoeren van prijsverhogingen.

Danny Van Assche: “Eén op vijf kmo’s , inclusief zelfstandigen zonder personeel, kan dus gelabelled worden als niet-schokbestendigheid en heeft nood aan bedrijfskapitaal om op langere termijn te overleven. Een overgrote meerderheid van hen was eind 2022 financieel gezond.”

Eric Van den Broele, Director Research & Development van GraydonCreditsafe: “Hoe de intresthausse verder zal evolueren hangt af van heel wat factoren. Op dit ogenblik zijn het vooral de bedrijven die recurrent korte termijnleningen aangaan die het moeilijk krijgen. Al bij al, een klein aantal bedrijven. Blijft de intrest opwaarts evolueren dan zullen ook  de bedrijven met hoge langtermijnleningen het moeilijker krijgen.”

Loonkosten temperen

De stijgende loonkost heeft een enorme en blijvende impact, en zet een constante druk op de concurrentiekracht en de rendabiliteit van onze kmo’s.  UNIZO kijkt naar de volgende federale regering om in te grijpen in het loonvormingsmodel.

“Het is een heilig huisje voor de vakbonden, maar ons systeem van automatische loonindexering wordt onhoudbaar. Als een afschaffing niet kan, moet men op z’n minst met open blik durven kijken naar een alternatief.  We vragen een duurzaamheidsindex, waarin de prijzen van fossiele brandstoffen geen rol meer spelen en waarin elektriciteitscontracten op een correcte manier worden verrekend”, zegt Danny Van Assche. “Bedrijven die kunnen aantonen dat ze de indexatie niet aankunnen, moeten voor een “opt-out” kunnen kiezen. Het getuig van zuiver cynisme dat men liever een bedrijf failliet laat gaan met bijhorende job vernietiging als gevolg, dan dat men mee nadenkt voor een manier om het terug gezond te maken.”

Werken moet ook  beter renderen. Daarom wil UNIZO dat de fiscale hervorming er volgende legislatuur effectief komt. 

Meer aandacht voor ondernemers zonder personeel

Specifiek voor eenmanszaken wil de ondernemersorganisatie de invoering van een ondernemersaftrek in de personenbelasting voor eenmanszaken. Die laat ondernemers toe om in de personenbelasting een eerste schijf, gelijk aan 20% van hun ondernemerswinsten- of baten af te trekken met een maximum van 20.000 EUR per jaar.

Tenslotte vraagt UNIZO dat de nieuwe regering prioriteit maakt van administratieve vereenvoudiging. Dat kan door de bestaande regelgeving te vereenvoudigen onder meer door  versterkte only once wetgeving, het vermijden van nieuwe regeldruk en een beter toezicht  op kwalitatieve regelgeving.

Voor het laatste moet er een ‘commissie regeldruk’ komen die toezicht houdt op een effectieve lastendaling en op het respecteren van de kwaliteit van de wetgeving. Administratieve vereenvoudiging wordt zo echt afdwingbaar. Vereenvoudiging en digitalisering moeten de speerpunten van de overheidsdienstverlening zijn." 

 

Het UNIZO-memorandum van 2024 KRACHTWERK bundelt al deze prioriteiten en voorstellen.

Het volledig rapport kan je downloaden