In 2023 kende ons land opnieuw een recordaantal startende ondernemingen. Dat blijkt uit de nieuwste Startersatlas 2023 van UNIZO, GraydonCreditsafe en UCM. Ook het eerste kwartaal van 2024 is sterk uit de startblokken geschoten. Maar, ondanks de records is de netto aangroei van het aantal ondernemingen alarmerend laag. Het aantal stopzettingen bereikt een recordhoogte en de faillissementen stijgen.  Om wie onderneemt te steunen, vraagt UNIZO de nieuwe federale regering om een ondernemersaftrek in te voeren en administratieve rompslomp aan te pakken. 

In 2023 werden in België 120.478 nieuwe eenmanszaken en vennootschappen opgericht. Dat zijn er 4.833 meer dan in 2022, een stijging met 4,2%. Daarmee zit het aantal nieuw opgerichte ondernemingen in België na de daling in 2022 terug in stijgende lijn. 

Eric Van den Broele, Director Research & Development bij GraydonCreditsafe: “Sinds het begin van de eeuwwisseling zien we jaar na jaar een toename van het aantal nieuwe ondernemers. Tijdens het coronajaar 2020 was die stijging beduidend minder, maar dat werd ingehaald in 2021. 2022 was daardoor het eerste jaar waar we ten opzichte van het jaar voordien een daling van het aantal starters noteerden. 2023 knoopt terug aan met de langetermijntrend.”

Grafiek: Evolutie van het aantal starters (België, 2013-2023)

 

Ook het eerste kwartaal van 2024 oogt veelbelovend. We zien een stijging voor alle Vlaamse provincies.

Antwerpen koploper 

Met 20.338 nieuw opgerichte ondernemingen (17,2% van de totale starterspopulatie in België) gaat de provincie Antwerpen de andere Vlaamse en Waalse provincies ruim vooraf. Op de tweede plaats volgt Oost-Vlaanderen met 15.819 starters of een aandeel van 13,4%. Vlaams-Brabant komt op de derde plaats met 14.244 starters (aandeel van 12,0%). De provincies met de kleinste relatieve aandelen starters zijn terug te vinden aan Waalse zijde, met als uitschieters Luxemburg (aandeel van 1,5%), Namen (aandeel van 3,3%) en Waals-Brabant (aandeel van 3,5%). Ten opzichte van de voorbije jaren blijven deze verhoudingen zo goed als ongewijzigd. 

Bouw, detailhandel en horeca gaan achteruit 

Net als in voorbije jaren worden de meeste ondernemingen opgericht in de dienstensector. We tellen 46.508 starters, een aandeel van 38,6% ten opzichte van het totale aantal starters

De tweede grootste sector op niveau van de hoofdgroepen zijn de vrije beroepen. Zij hebben met 19.257 starters een aandeel van 16,0% . Dan volgen de bouwsector 1(2,3%)  en de detailhandel (7,3%).

In vergelijking met 2022 zien we een daling van het aantal starters in de bouw, detailhandel, horeca en groothandel. Opmerkelijk is dat de horeca over 2021 en 2022 15% meer starters telde, maar nu terug licht daalt (-2,2%). Vooral de evolutie van verschaffers van accommodatie is hiervoor verantwoordelijk. 

Geen hoerastemming 

Ondanks de het grote aantal starters, is er volgens UNIZO, UCM en Graydon geen reden voor een hoerastemming. Door het stijgend aantal stopzettingen is het aantal ondernemingen in nettotermen veel minder sterk gestegen. 

Eric Van den Broele: Naast de 120.478 starters in België in 2023 telden we ook 101.973 eenmanszaken en vennootschappen die hun activiteiten hebben stopgezet. Ook dat is een record, we gaan voor de eerste keer over de kaap van honderdduizend stopzettingen, sinds 2018 is het aantal stoppers met een derde gestegen.” 

Bovendien gaan ook de faillissementcijfers in stijgende lijn. Op regionaal niveau zagen we in 2023 binnen het Vlaamse gewest alle records sneuvelen: met 6.234 uitspraken meten we er het hoogste aantal faillissementen ooit. 10,66% méér uitspraken in vergelijking met 2022 en 2,66% méér dan het vorige recordjaar 2013. 

“Op een totaal van 1.266.027 ondernemingen begin 2024 noteren we een nettogroei met 1,46%. Dit is het laagste verhoudingscijfer sedert 2014 (toen 0,27%)”, zegt Danny Van Assche. We noteren zelfs een netto-daling van de populatie binnen sectoren als horeca, detailhandel, groothandel en industrie. De grootste netto-aanwas zien we binnen de typische dienstensectoren zoals die van de adviesbureaus aan ondernemingen. Minder ‘vers bloed’ betekent minder kans op nieuwe snelgroeiende ondernemingen, nieuwe motoren van jobcreatie en innovatie. De nettogroei zit op het laagste niveau in tien jaar.” 

Die geringe nettogroei gecombineerd met de negatieve evolutie in verschillende sectoren is dus een duidelijk alarmsignaal. Het afkalven van sectoren die typisch de ruggengraat uitmaken van ons Belgisch en Europees economisch kmo-weefsel én de industriële sectoren is ronduit alarmerend.

UNIZO-prioriteit: voer een ondernemersaftrek in 

Nergens is de belastingdruk hoger dan in ons land. De grondige fiscale hervorming moet er nu komen, en UNIZO wil dat daarbij ook een ondernemersaftrek wordt ingevoerd. 

Danny Van Assche: “Niet enkel werknemers, maar ook ondernemers zonder vennootschap  worden belast in de personenbelasting. We moeten hen zuurstof geven. De ondernemersaftrek ondersteunt actieve ondernemers én kan de goesting om te ondernemen stimuleren bij andere personen”, zegt Danny Van Assche. “Bovendien is dit een positieve maatregel die het verschil in belastingdruk tussen vennootschappen en eenmanszaken verkleint. Door het invoeren van de ondernemersaftrek van 20% op de belastbare winst - met een jaarlijks maximum van 20.000 euro - kunnen zelfstandige ondernemers tot 10,70 procentpunt van hun belastingen besparen. Bovendien verschuift zo het kantelpunt waarop de winst van zelfstandigen meer belast wordt dan vennootschappen van 42.500 EUR naar 87.500 EUR winsten.” 

Weg met administratieve rompslomp 

Daarnaast breekt UNIZO nogmaals een lans voor een sterke administratieve vereenvoudiging.

De administratieve rompslomp in dit land blijft enorm. Vereenvoudiging leidt nochtans tot meer ondernemerszin en tot een verhoogde competitiviteit. In tijden van begrotingstekort is het één van de goedkoopste manieren om tot die resultaten te komen. Zo moet er toezicht komen op administratieve vereenvoudig voor nieuwe én bestaande regels, met duidelijke doelstellingen die consequent worden opgevolgd. Voor elke euro extra administratieve last, moet er voor 3 euro vereenvoudigd worden.

Starterswerking

UNIZO wil starters alle kansen bieden om hen voor te bereiden en te ondersteunen en heeft van oudsher een sterke starterswerking. “We hebben vorig jaar een kleine duizend starters individueel versterkt door coaching en mentoring programma's waarbij ze gekoppeld werden aan ervaren coaches voor persoonlijke begeleiding en advies. Daarnaast bereikten we meer  dan vierduizend startende ondernemers via startevents en online infosessies”, aldus Danny Van Assche.


De volledige startersatlas kan u hier downloaden (PDF).