2023 was geen goed jaar. De UNIZO kmo-barometer blijft negatief, de startersmotor sputtert en door het stijgend aantal faillissementen en stopzettingen neemt de nettogroei van ondernemingen af. Een op drie van de Vlaamse ondernemers is pessimistisch over 2024, zo blijkt uit een recente bevraging. “Het wordt een moeilijk jaar. Alle indicatoren kleuren rood en 2024 wordt mogelijk een jaar waarin we lange tijd geen volledig operationele regering zullen hebben”, zegt UNIZO-topman Danny Van Assche.

We sluiten het jaar niet goed af en gaan met een laag ondernemersvertrouwen 2024 in. De UNIZO KMO-Barometer tekent voor het negende kwartaal op rij een negatieve score op, met zelfs nog een verslechtering ten opzichte van kwartaal drie. Kmo’s zijn het meest pessimistisch over de economie,  de mate waarin hun debiteuren tijdig betalen en hun rendabiliteit.

 

UNIZO-topman Danny Van Assche: “Na de coronajaren 2020-2021 is er amper sprake van een herstel van het ondernemersvertrouwen bij kmo’s in Vlaanderen. Ondernemers werden geconfronteerd met een flink hogere kostendruk (duurdere grondstoffen, stijgende energieprijzen, loonkostschok) en de uitdaging om die op te vangen, bijvoorbeeld door die kosten door te berekenen in de verkoopprijzen, door te besparen op andere soorten kosten of investeringen, door de financiële reserves aan te spreken of door in te boeten aan rendabiliteit. En dit tegen de achtergrond van een ontspoorde begroting, hogere rentes voor extern kapitaal en krapte op de Belgische arbeidsmarkt.”

 

Negatieve indicatoren voor 2024

Gepolst naar hun verwachtingen voor 2024, zegt 35% van de kmo’s pessimistisch te zijn. Slechts 24% is uitgesproken optimistisch en 41% is neutraal. Ook de andere indicatoren zijn zorgwekkend. De startersmotor sputtert, volgens eerste cijfers van GraydonCreditsafe zijn er in 2023 zo’n 2% minder Vlaamse starters dan vorig jaar. Het aantal faillissementen gaat in stijgende lijn, vooral bij de jonge bedrijven. Van alle gefailleerde bedrijven is de helft jonger dan 5 jaar. Vijf jaar geleden, in 2018, was dit aandeel nog 36,3% of ongeveer 1 op 3.

Ook wat het aantal stopzettingen betreft dreigen we ver boven het tienjaarlijks gemiddelde uit te komen. Terwijl 2022 nog een recordjaar was qua aantal kmo’s, dreigt die groei nu af te remmen.

Cijfers: GraydonCreditsafe. 2023 cijfers tot september.

 

Danny Van Assche: “We moeten realistisch zijn: de sterren staan niet goed. Maar we mogen ook de hoop niet verliezen.”

De automatische loonindexering blijft wel als een zwaard van Damocles boven de hoofden van de ondernemers hangen. Nu is de energiekost laag, maar we hebben geleerd dat ze door internationale gebeurtenissen snel weer kunnen stijgen. En dan volgen door de automatische indexering de lonen. De stijgende loonkost heeft een enorme en blijvende impact, en zet een constante druk op de concurrentiekracht en de rendabiliteit van onze kmo’s. 

UNIZO wil daarom dat de volgende regering een duurzaamheidsindex invoert, waarin de prijzen van fossiele brandstoffen geen rol meer spelen en waarin elektriciteitscontracten op een correcte manier worden verrekend. Bedrijven die kunnen aantonen dat ze de indexatie niet aankunnen, moeten daarenboven voor een “opt-out” kunnen kiezen.

 

De UNIZO KMO-Barometer wordt sinds 1987 opgemaakt en is de conjunctuurbarometer voor de Vlaamse zelfstandige ondernemer en kmo. De barometer wordt elk kwartaal berekend aan de hand van een online bevraging bij een representatief, vast panel van zaakvoerders en bestaat uit negen indicatoren. De bevraging die aan de basis ligt van de cijfers voor kwartaal 4 (Q4) van 2023 werd afgenomen van 6 t.e.m. 13 december 2023. In totaal vulden 544 ondernemers uit diverse sectoren de bevraging in. De foutenmarge bedraagt 4,2%.