UNIZO vraagt betere toegang tot lokale overheidsopdrachten voor kmo's
- Slechts 1 op 2 kmo's die in aanmerking komen, vindt de weg naar overheidsopdrachten.
- Er is nood aan een betere bekendmaking, meer behapbare percelen, minder rompslomp en minder focus op de laagste prijs.
48%, of bijna de helft van de Vlaamse en Brusselse kmo's die in aanmerking komen, nam in de afgelopen 5 jaar aan geen enkele overheidsopdracht, groot of (heel) klein, deel. Dat blijkt uit de UNIZO-enquête daarover, via CheckMarket. Een gelijktijdig georganiseerde UNIZO-bevraging bij de lokale gemeentebesturen toont dat er, ondanks veel goede wil, nog heel wat werk aan de winkel is om kmo's meer te betrekken bij het toekennen van opdrachten. Zo voorziet, bijvoorbeeld, amper 10% specifieke begeleiding voor (kmo-)intekenaars op aanbestedingen. Ook blijken de meeste gemeenten geen zicht te hebben over het aandeel aanbestedingen dat naar lokale kmo's gaat.
UNIZO kaartte het probleem al meermaals aan en legt het nu opnieuw op tafel in het kader van de economische relance. UNIZO vraagt de Brusselse gewestelijke en gemeentelijke overheden om hun aanbestedingsbeleid onder de loep te nemen en te bekijken hoe ze de deelname van de Brusselse KMO’s kunnen verhogen.
De belangrijkste voorstellen verzamelde UNIZO in deze nota. Samengevat betekent dit:
1. Uitschrijven van overheidsopdrachten op maat van KMO’s
In de praktijk merken we bvb dat kwalitatieve selectiecriteria inzake economische en financiële draagkracht en technische bekwaamheid, zodanig veeleisend zijn dat KMO’s uit de boot vallen. Ook het gunnen van de opdracht met de prijs als voornaamste criterium, kan in het nadeel spelen va KMO’s. De wet verbiedt nergens om ook gunningscriteria zoals ‘service na verkoop’, ‘nabijheid’ of ‘transportkosten’ te hanteren.
UNIZO vraagt ook dat de overheden feedback geven op ingediende offertes en een efficiënte klachtenbehandeling organiseren waardoor ondernemers de mogelijkheid hebben om een geschil of vraag voor te leggen voor bemiddeling of niet-bindend advies.
UNIZO juicht de maatregelen toe die de SBA voorstelt, met name het opstellen en verdelen onder het personeel van aanbestedende diensten van een Gids voor Goede Praktijken in de Overheidsopdrachten en een vormingsprogramma voor het personeel omtrent KMO-vriendelijke goede praktijken. Alleen krijgen deze nog onvoldoende aandacht en middelen opdat ze al een effectieve impact zouden hebben.
2. Verminder de administratieve lasten en voorwaarden bij indiening
UNIZO vraagt dat het vertrouwensbeginsel meer toegepast zou worden, waardoor de gebruiker van overheidsdiensten niet langer systematisch bepaalde bewijsstukken of attesten moet voorleggen wanneer hij een aanvraag doet. Bepaalde bewijsstukken of attesten kunnen a priori geschrapt worden en worden vervangen door een verklaring op eer (met behoud van de mogelijkheid van een controle a posteriori). Een nagenoeg exhaustieve controle a priori wordt dus vervangen door een gerichte controle a posteriori.
3. Ga de impact op kmo’s na bij opname van ethische, sociale en milieuclausules
Deze bedenking geldt des te meer als de gunning uiteindelijk voornamelijk op een prijscriterium is gebaseerd. UNIZO heeft begrip voor het belang dat het Brussels Gewest hecht aan milieuvriendelijke en sociale overheidsopdrachten, o.a. door het opnemen van sociale en milieuclausules. UNIZO is bezorgd dat zulke clausules de toegang van KMO’s tot overheidsopdrachten net gaan bemoeilijken. Er moet over gewaakt worden dat er geen dure verplichtingen worden opgelegd aan ondernemingen om aan te tonen dat zij aan die clausules voldoen (bijvoorbeeld aan de hand van ISO-certificaten -labels). KMO’s moeten de kans krijgen om ook op andere manieren aan te tonen dat ze aan de voorwaarden voldoen.
4. Zorg voor eerlijke concurrentie tussen KMO’s en vzw’s met activiteiten gelijk aan private ondernemingen
Een gelijk speelveld tussen de private sector en de non-profitsector is essentieel.
Maar sommige vzw’s, opgericht door een gemeente of een andere publieke structuur met het oog op dienstverlening aan de eigen organisatie (bvb. in het domein van informatica, wasserijdiensten, bereide maaltijden, eventorganisatie, e.a.), zetten de private dienstverleners buiten spel. Er zijn immers geen openbare aanbestedingen meer, zodat de KMO’s geen kans meer krijgen om hun diensten aan te bieden. In sommige gevallen worden de KMO’s zelfs beconcurreerd bij andere openbare aanbestedingen waarvoor deze vzw’s ook kandideren.
Danny Van Assche, gedelegeerd bestuurder van UNIZO: "De resultaten van onze bevragingen bij kmo's en lokale overheden tonen duidelijk aan dat er nog heel wat werk aan de winkel is, ondanks goede wil en heel wat voorbeelden van waar het wél goed loopt op het terrein. Zo vragen we dat veel meer lokale overheden extra inspanningen leveren om hun overheidsopdrachten beter bekend te maken en daarbij ook heel doelgericht hun lokale kmo's te begeleiden bij hun deelname. Grote opdrachten moeten nog meer systematisch worden opgedeeld in percelen, waarbij een rem moet staan op het aantal percelen dat aan éénzelfde onderneming wordt toegewezen. Eenvoudige procedures met een minimum aan rompslomp moeten de norm worden bij elke overheidsopdracht. Overheden mogen zich ook niet blind staren op voornamelijk de laagste prijs, maar moeten ook andere belangrijke troeven als kwaliteit, nabijheid en het terugverdieneffect voor de lokale gemeenschap mee in aanmerking nemen. Dat zou altijd en overal een automatische reflex moeten zijn, want net die bedrijven in de schaduw van het eigen gemeentehuis vormen het belangrijke lokale economische weefsel. Ze zorgen voor een gevarieerd aanbod, dicht bij huis, voor levendige straten en kernen, voor lokale belastinginkomsten, plaatselijke tewerkstelling, sponsoring aan lokale verenigingen... Van de omzet die zij via overheidsopdrachten binnenhalen vloeit heel veel terug naar de plaatselijke samenleving en economie. Zeker nu de covid-crisis onze lokale bedrijven zwaar heeft getroffen kunnen overheidsopdrachten een belangrijke hefboom vormen voor hun relance. Maar uiteraard blijft dit niet beperkt tot de Brusselse gemeenten. Ook de Vlaamse, Brusselse en Federale overheden moeten meer systematisch werk maken van een vlottere toegang tot aanbestedingen voor onze kmo's. En dat geldt evenzeer voor andere instanties en organisaties, zeker wanneer die geheel of gedeeltelijk met overheidsgeld worden gefinancierd.”
Zelf zet UNIZO actief in op de ondersteuning van kmo's richting overheidsopdrachten, via interactieve workshops, praktische tips, de adviespocket "Zaken doen met de overheid", rechtstreekse links naar aanbestedingsplatforms en de landingspagina www.unizo.be/overheidsopdrachten.
Meer weten? Contacteer UNIZO-woordvoerder Filip Horemans,
M 0478/22.37.51 - E filip.horemans@unizo.be