De nieuwe federale regering lijkt van de modernisering van het arbeidsrecht én arbeidsmarkt een absoluut speerpunt te maken, zoals ze zelf stellen: “gericht op een betere balans tussen werkzekerheid, sociale bescherming en de nood aan flexibiliteit in een veranderende arbeidsmarkt. Het is duidelijk dat het UNIZO-memorandum ‘Krachtwerk’ een belangrijke inspiratiebron is geweest voor de onderhandelaars.

Werkloosheid

Afgelopen jaar werd ongeveer 4 miljard euro uitgegeven aan werkloosheidsuitkeringen. 46,5% van alle werkzoekenden is meer dan 2 jaar werkloos, wat gelijk staat aan bijna 2 miljard euro aan uitkeringen ofwel 136.500 werklozen. Meer dan 25% daarvan is zelfs meer dan 5 jaar werkloos en bijna 15% zelf meer dan 8 jaar! We kunnen niet meer zeggen dan: EIN-DE-LIJK pakt de nieuwe regering de werkloosheidsverzekering grondig onder handen.

  • Via Krachtwerk brachten we het al onder de aandacht van de politieke partijen, maar eindelijk wordt de oude UNIZO-eis eindelijk realiteit! De werkloosheidsuitkeringen worden eindelijk beperkt in de tijd tot maximaal 2 jaar. Daarmee brengen we ons in lijn met de Europese landen. Wie 1 jaar gewerkt heeft in de afgelopen 3 jaar, opent het recht op maximum 1 jaar. Per 4 extra gewerkte maanden, ontvangt de werkzoekende 1 extra maand werkloosheid. Wie 5 gewerkte jaren heeft, heeft dan recht op de maximale uitkering van 2 jaar. Wie in zijn loopbaan meermaals werkloos moet telkens opnieuw voldoen aan de bovenstaande toelatingsvoorwaarden. Er geldt een uitzondering op de beperking in de tijd voor wie 55 jaar is, maar zij moeten wel beschikbaar blijven voor de arbeidsmarkt tot aan hun pensioen.
     
  • Vanuit UNIZO vinden we het goed dat personen een finaal aanbod krijgen aan het einde van de werkloosheidsperiode. Voor personen met een geïndiceerde beperking wordt daarbij ook gekeken wordt richting de sociale economie. Dat hoeft geen probleem te zijn. We zijn wel bezorgd over de potentiële deloyale concurrentie die zou kunnen optreden ten aanzien van reguliere bedrijven. UNIZO zal dit nauwlettend in de gaten houden.
  • Het is positief dat de verschillende types van de beschikbaarheid (actief, passief en aangepast) geïntegreerd worden in 1 vorm van beschikbaarheid. Elke werkzoekende zal dus zowel moeten ingaan op uitnodigingen/taken/activeringsvoorstellen van de bemiddelingsdiensten als zelf actief zoeken naar werk, wat voorheen niet altijd het geval was. Werkzoekenden zullen dus meer op maat begeleid en opgevolgd kunnen worden.
     
  • In de krappe arbeidsmarkt waarin we verkeren, kan UNIZO begrip opbrengen dat wie langer dan 3 maand tijdelijk werkloos is, verplicht wordt ingeschreven als werkzoekende bij de bemiddelingsdiensten zoals VDAB. Die bemiddelingsdiensten zullen een aangepast aanbod moeten voorzien. Dit geeft de getroffen werknemer ook de mogelijkheid om stil te staan bij zijn loopbaan. Toch is het belangrijk voor de federale regering om te onthouden dat deze werknemers nog steeds verbonden zijn door een arbeidsovereenkomst.
     
  • Een werknemer mag 1 keer in zijn loopbaan (minstens 10 jaar effectief gewerkt) zelf ontslag nemen en kan voor een beperkte periode van 6 maanden beroep doen op een werkloosheidsuitkering. Die periode kan verlengd worden met 6 maanden als de betrokken werknemer een opleiding tot knelpuntberoep volgt (gestart in het eerste trimester van werkloosheid). UNIZO begrijpt deze beslissing absoluut niet. Werknemers die zelf ontslag nemen, hebben in eerste instantie geen recht op een werkloosheidsuitkering, maar wel na het doorlopen van een wachtperiode. Dit nieuwe voorstel staat daar dus haaks op. Bovendien zijn er al stelsels ter beschikking van werknemers waarbij zij de loopbaan tijdelijk kunnen onderbreken voor het volgen van een opleiding…

Arbeidsrecht en sociale fraude

UNIZO roept al langer op om grondige hervormingen door te voeren in het arbeidsrecht. De nieuwe regering neemt deze oproep ter harte door een sterke flexibiliteit uit te rollen. UNIZO stelt met grote tevredenheid vast dat heel wat van deze hervormingsagenda rechtstreeks uit het UNIZO-verkiezingsmemorandum ‘Krachtwerk’ komt. Concreet gaat het om de volgende maatregelen:  

  • Flexi-jobs worden uitgebreid naar alle sectoren (met mogelijkheid tot opt-out), en aantrekkelijker gemaakt door de voorwaarden te verhogen, wat UNIZO al langer bepleit. Zo wordt het maximumjaarinkomen voor flexi-jobs verhoogd naar 18.000 euro (geïndexeerd). Het eerder ingevoerde verbod om bij een verbonden onderneming tewerkgesteld te worden, wordt geschrapt, in het bijzonder in de horeca.
     
  • Een van de grotere arbeidsrechtelijke veranderingen, zijn de aanpassingen aan het  ontslagrecht. Zo zal de proefperiode van 6 maanden opnieuw worden ingevoerd met een opzegperiode van één week. Daarnaast komt er een beperking op het cumuleren van beschermingsvergoedingen en wordt de ontslagvergoeding en opzegtermijn beperkt tot één jaar (enkel voor nieuwe aanwervingen).
     
  • Er komt een uniforme regeling voor 360 vrijwillige en fiscaalvriendelijke overuren zonder motief of inhaalrust (waarvan 240 zonder een overloontoeslag). Op deze overuren zijn sociale bijdragen of personenbelasting verschuldigd. Voor horeca wordt het aantal uren uitgebreid naar 450 overuren in de horeca. Ook de fiscale gunstregeling voor de klassieke overuren met toeslag blijft behouden op 180 uren.
     
  • Op vraag van UNIZO zullen studenten voortaan tot 650 uren studentenarbeid per jaar kunnen presteren. De leeftijdgrens om een studentenjob uit te oefenen wordt 15 jaar.
     
  • Er komt meer individuele vrijheid om als werkgever met je werknemer afspraken te maken over arbeidsuren. Zo zal een nieuw kader ingevoerd worden dat jaarlijkse arbeidsuren (‘accordeon’-roosters) mogelijk maakt, mits akkoord van de werknemer, zonder koopkrachtverlies en met keuze tussen rust of uitbetaling. De verplichte minimale wekelijkse arbeidsduur van 1/3 wordt afgeschaft, maar het verbod op korte prestaties van minder dan 3 uur en oproepcontracten blijft behouden. Flexibiliteit wordt begrensd met duidelijke regels, en maatregelen worden genomen om werkstress, ziekteverzuim en onvoorspelbare werkuren te voorkomen.
     
  • Er komt een reeks aan maatregelen om de administratieve lasten voor werkgevers te verminderen. Zo zal de startbaanverplichting worden geschrapt. Daarnaast zullen de administratieve verplichtingen voor werkgevers bij deeltijdse arbeid worden vereenvoudigd. Waar akkoorden tussen de werkgever en de werknemer zesmaandelijks hernieuwd moeten worden (bijvoorbeeld afspraken over vrijwillige overuren of de vierdagenweek), krijgt de werkgever de mogelijkheid om akkoorden van onbepaalde duur te sluiten (met een zesmaandelijks herroepingsrecht). Ook zullen risico-analyses die de welzijnswet verplicht, niet meer jaarlijks herhaald moeten worden als de werkomstandigheden ongewijzigd zijn.
     
  • De Federal Learning Account (FLA) wordt afgeschaft en vervangen door een administratief minder belastend systeem.  UNIZO zal erop toezien dat het alternatief geen nieuwe last voor werkgevers creëert.
     
  • Het zal niet langer mogelijk zijn om nieuwe mensen te laten instromen in SWT (het vroegere brugpensioen). Enkel ingeval van medisch SWT zal dit nog mogelijk zijn. Bedrijven met een eerdere intentieverklaring voor herstructurering of ontslag behouden toegang. Verworven rechten blijven, maar mensen worden begeleid naar een nieuwe baan. UNIZO is tevreden met deze maatregel.
     
  • Er komt ook een kader voor niet-afwervingsbedingen in de uitzendarbeid en projectsourcing. Het gaat om afkoopsommen dat werkgevers moeten betalen als ze een uitzendkracht vast aanwerven. Een kader moet ervoor zorgen dat KMO-werkgevers beter geïnformeerd worden van het bestaan van deze bedingen, en misbruik aanpakken. Het kader moet zorgen voor een eerlijke vergoeding voor het uitzendkantoor voor de gemaakte kosten en geleverde werk. 
     
  • Nachtarbeid start voortaan vanaf middernacht (24 uur) in plaats van het huidige 20 uur. Dit is een goede zaak om opnieuw concurrentieel te kunnen zijn tegenover de buurlanden in de distributiesector. Ook zullen de procedures worden vereenvoudigd. De bestaande premies voor nachtarbeid in de sector- en ondernemingscao’s blijven wel gelden.

 

Voor de volgende maatregelen is UNIZO kritischer, of zal zij erop toe zien dat het op een correcte wijze zal gebeuren:

  • De minimumlonen stijgen in 2026 en 2028 met 35 euro bruto. UNIZO zal erop toezien dat de getroffen werkgevers op een goede manier worden gecompenseerd (door een verlaging van de sociale bijdragen). 
  • Het verbod op arbeid op zondagen, feestdagen en nachtarbeid wordt afgeschaft.
     
  • Er wordt onderzocht of de gewerkte uren tijdens trajecten met openbaar vervoer kunnen meetellen voor arbeidstijd (het tele-trein-werk).
     
  • Het individueel opleidingsrecht wordt vereenvoudigd, bijvoorbeeld door de mogelijkheid te bieden om het na sociaal overleg te collectiviseren. En er zal geen opleidingsrecht meer toegekend worden aan bijvoorbeeld flexijobbers en studenten. De bestaande uitzonderingen voor werkgevers met minder dan 20 werknemers blijven bestaan.

Arbeidsmigratie

Migratie kent uiteraard diverse redenen en motieven. Vanuit UNIZO beperken we de focus tot arbeidsmigratie alleen.  

  • Het federale beleidsniveau ondersteunt maximaal het arbeidsmigratiebeleid vanuit de regio’s.
     
  • Er zullen doelgerichte maatregelen genomen worden om migranten beter te integreren op de arbeidsmarkt. Daarvoor wordt gekeken naar rapporten van de Nationale Bank en de Hoge Raad voor Werkgelegenheid.
     
  • De behandelingstermijnen van gecombineerde vergunningen (combinatie van een werk- en verblijfsvergunning via één enkele aanvraag voor een verblijfsrecht op basis van toelating tot arbeid), worden verkort. Er wordt ook onderzocht of een parallelle behandeling van ontvankelijke dossiers door de federale en regionale diensten mogelijk is.
     
  • Economische migranten die niet langer voldoen aan de binnenkomstvoorwaarden, moeten terugkeren naar hun land van herkomst. De periode van behoud van verblijf van 3 maanden voor gecombineerde vergunningshouders wordt veralgemeend. Slachtoffers van sociale inbreuken door de werkgever én die over een gecombineerde vergunning  beschikken, krijgen een verlengde periode van behoud van verblijf van 6 maanden toegekend.
     
  • Arbeidsmigratie wordt gekoppeld een globale migratiestrategie die focust op internationale samenwerking.
     
  • De strijd tegen schijnconstructies en uitbuiting van arbeidsmigranten via detachering wordt scherper, de controles strenger. Naast Europese samenwerking op het vlak van arbeidsvoorwaarden als sociale zekerheid, zal het ook doorgedreven en strenge én periodieke controles vragen.