Welke regels voor afvalstoffen

Producenten van bedrijfsafvalstoffen moeten een afvalstoffenregister bijhouden. Iedereen die bedrijfsafval produceert is een producent van bedrijfsafvalstoffen en bedrijfsafval is een vrij ruim begrip, dat kan gaan van productie-uitval, horeca-afval, bouwafval, verpakkingen, ... tot “gemengd bedrijfsafval”. Het afvalstoffenregister moet volgende gegevens bevatten:

• De hoeveelheid afvalstoffen in liter of kg;
• De aard en samenstelling van de afvalstoffen (met code-vermelding);
• De verwerkings- of toepassingswijze van de afvalstoffen (vb. storten, verbranden, recyclage, ….);
• indien van toepassing, naam, adres en identificatienummer van de inzamelaar, afvalstoffenhandelaar of –makelaar, van Belgische inzamelaars, afvalstoffenhandelaars of -makelaars het ondernemingsnummer en van buitenlandse het btw-nummer;
• naam, adres en identificatienummer van de verwerker van de afvalstoffen, van Belgische verwerkers het ondernemingsnummer en van buitenlandse verwerkers het btw-nummer.

Bedrijven moeten het afvalstoffenregister ten minste elke maand aanvullen met de meest recente gegevens.

Als register van geproduceerde afvalstoffen kan een verzameling van identificatieformulieren gebruikt worden, aangevuld met de gegevens over de afvalbewegingen waarvoor geen identificatieformulier vereist is of waarvoor de afvalstoffenproducent zelf regelingen treft.

Het register wordt gedurende vijf jaar door de afvalstoffenproducent bijgehouden. Dat mag ook op papier zijn. Het register ligt ter inzage op de exploitatiezetel.

Om bedrijven te helpen met deze administratieve verplichting, lanceert de OVAM via haar tool ‘Cirkeltips’ een online toepassing om dit afvalstoffenregister bij te houden. De OVAM heeft een standaard sjabloon ontwikkeld dat u kan gebruiken als afvalstoffenregister en u ook kan opladen in uw online afvalstoffenregister van Cirkeltips.

De bedoeling van het instrument aanvaardingsplicht is om de financiële verantwoordelijkheid voor de verwijdering of nuttige toepassing van afvalstoffen te leggen bij de producenten en invoerders die goederen op de markt brengen die op het einde van hun levenscyclus afvalproblemen doen ontstaan. Op die manier wil men preventie van afvalstoffen aan de bron stimuleren. Het zijn immers de producenten die een impact hebben op de ganse levenscyclus van hun product, dus ook op de afvalfase.

Vóór de aanvaardingsplicht droeg de bezitter van de afvalstof de verantwoordelijkheid en de kosten.

In de afvalreglementering VLAREA zijn de afvalstoffen aangeduid die onder de aanvaardingsplicht vallen. Het gaat o.m. om batterijen, afgedankte voertuigen, afvalbanden en electro-apparaten. De aanvaardingsplicht houdt in dat een eindverkoper verplicht is om gratis een afvalproduct te aanvaarden wanneer een consument een overeenstemmend product aanschaft.  Dit is het zogenaamde “1 tegen 1”-principe (bv. oude TV aannemen wanneer een nieuwe TV wordt aangekocht). In een aantal gevallen geldt echter het “0 tegen 1”-principe. Dit betekent dat de eindverkoper verplicht is de afvalstof van de consument gratis te aanvaarden zelfs wanneer deze consument geen vervangend product aanschaft. Dit is momenteel reeds het geval voor bv. batterijen. De eindverkopers kunnen op hun beurt de afvalstoffen doorgeven aan de tussenhandelaars die ze dan weer kunnen inleveren bij de producenten of invoerders. Het zijn uiteindelijk de producenten of invoerders die op hun kosten moeten instaan voor de nuttige toepassing of de verwijdering van de afvalstoffen. De eindverkopers, tussenhandelaars, producenten en invoerders kunnen op hun kosten de aanvaardingsplicht toevertrouwen aan een erkende afvalbeheerorganisatie, zo bv. Recupel voor elektro-apparaten, Bebat voor batterijen, Recytyre voor afvalbanden, enz….

Dit betekent dat de aanvaardingsplicht in de praktijk niet letterlijk hoeft te verlopen zoals hoger beschreven. In een milieubeleidsovereenkomst of in een afvalbeheerplan kan immers een totaal andere werkwijze uitgewerkt zijn die tot hetzelfde resultaat leidt.  De afvalbeheerorganisaties moeten t.o.v. de overheid bewijzen dat de minimale doelstellingen (percentages) inzake bv. recyclage gehaald worden.

Afvalstoffen moeten opgeslagen worden in aangepaste verpakkingen en/of afvalcontainers, tenzij het gaat om zogenaamde inerte afvalstoffen die niet “reageren”.

De voorlopige opslag van afvalstoffen op de plaats van productie, voorafgaand aan elke inzameling, is geen inrichting voor het verwerken van afvalstoffen indien die opslag gebeurt in functie van een georganiseerde regelmatige afvoer van de afvalstoffen. In principe is hiervoor geen omgevingsvergunning (milieuvergunning) of melding vereist.

Bedrijven die klant zijn bij een openbare waterdistributiemaatschappij moeten voor het gedeelte water dat zij afnemen van de waterdistributie een bovengemeentelijke saneringsbijdrage betalen die opgenomen is in de prijs van het drinkwater. Die bovengemeentelijke bijdrage is onderdeel van de zogenaamde “integrale waterfactuur” die de drinkwatermaatschappij verstuurt.

Bedrijven die een zeer lage saneringsbijdrage betalen omdat zij maar minieme hoeveelheden drinkwater afnemen en bv. grote hoeveelheden grond- of hemelwater gebruiken, zullen voornamelijk belast worden via de afvalwaterheffing die de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) aanrekent.

Bedrijven die lozen op een operationele rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) kunnen een contract afsluiten met de nv. Aquafin. Zij betalen dan een vergoeding aan Aquafin voor de zuivering van hun afvalwater. In tegenstelling tot de afvalwaterheffing is die vergoeding wel fiscaal aftrekbaar. Die fiscaal aftrekbare vergoeding kan men in mindering brengen van de afvalwaterheffing, waardoor die in de praktijk sterk gereduceerd kan worden of (bijna) tot nul herleid kan worden. Dit is vooral interessant voor ondernemingen die aanzienlijke hoeveelheden grondwater, oppervlaktewater of hemelwater gebruiken.

Naast de bovengemeentelijke saneringsbijdrage zijn er reeds heel wat gemeenten die ook een gemeentelijke saneringsvergoeding (een zogenaamde rioleringsbijdrage) aanrekenen, ook deze vergoeding (bijdrage) maakt dan onderdeel uit van de zogenaamde “geïntegreerde waterfactuur” die u ontvangt van uw drinkwatermaatschappij.

Niet alle bedrijven moeten een afvalstoffenmelding doen via het Integraal Milieujaarverslag (IMJV). In elke sector worden jaarlijks een aantal bedrijven geselecteerd die de melding moeten doen. Op basis van een “statistisch onderbouwde steekproef” worden bedrijven aangeschreven met de vraag hun afvalstoffenproductie van het voorgaande jaar te melden. Dus enkel wie aangeschreven is moet de aangifte (melding) doen. De lijst met geselecteerde bedrijven is terug te vinden op de IMJV-website.

De geselecteerde exploitatiezetels van Vlaamse bedrijven hebben de plicht mee te delen:
• welke en hoeveel afvalstoffen ze het vorige jaar voortgebracht hebben;
• door wie en hoe deze afvalstoffen ingezameld werden;
• door wie en hoe deze afvalstoffen verwerkt zijn.
De gemelde gegevens hebben betrekking op het vorige kalenderjaar.

In principe moet de ondernemer dan het deelformulier “Afvalstoffenmelding voor producenten” van het integraal Milieujaarverslag (verder) invullen, maar in de praktijk is het wel zo dat veel containerfirma’s (inzamelaars van afvalstoffen) als een service voor hun klanten de afvalstoffengegevens van het vorige jaar reeds op voorhand in het IMJV-internetloket opgeladen hebben.

De ondernemer blijft (als producent van afvalstoffen) aanspreekbaar over de inhoud van zijn dossier in het IMJV-internetloket. Daarom moet elke ondernemer hoe dan ook de informatie die al vooraf in zijn dossier zit nakijken voor hij ze bevestigt. Hij moet ook de afvalstromen melden waarvoor nog geen informatie opgeladen werd in zijn dossier, bijvoorbeeld het eventueel zelf verwerkt afval, het zelf weggebracht afval, alsook het afval dat afgevoerd werd door containerfirma’s (inzamelaars) die de service van het vooraf invullen van afvalgegevens in het internetloket niet aanbieden aan hun klanten.