Zwerfvuil vermijden door sigarettenpeuken in te zamelen én te recycleren

Elke dag opnieuw belanden in Vlaanderen zo’n 100.000 sigarettenpeuken op straat. Dat alleen al is een hallucinant cijfer. Maar 1 peuk bevat ook genoeg giftige stoffen om 8 liter grondwater te verontreinigen. En dat is ronduit alarmerend. Dat vond ook Maarten Claes. En dus richtte hij in 2020 Fresh Tray op, een bedrijf dat overal in Vlaanderen peukenzuilen plaatst én onderhoudt. De ingezamelde peuken worden verwerkt en gerecycleerd tot nieuwe grondstoffen. Een sterk staaltje van circulaire economie met directe positieve impact op het milieu. 

Tekst: Peter D’Herde – Foto’s: Wim Van de Genachte

“Ik ben altijd al gebeten geweest door duurzaamheid en heb een hekel aan zwerfvuil”, zegt Maarten. “En dan vooral aan sigarettenpeuken. Want ook al zijn die klein, ze zitten zo vol giftige stoffen dat het verontrustend is. Daar wilde ik iets aan doen. Ik wou een oplossing bedenken die ik in een professionele context kon uitwerken.”

fresh trayInspiratie in Brazilië

Zonder ervaring als ondernemer besloot Maarten er toch voor te gaan. “Ik was 15 jaar in de telecomsector actief en nadien nog 5 jaar in de beveiliging. Na een reorganisatie in 2019 zocht ik een nieuwe professionele uitdaging. Om de geest vrij te maken reisde ik samen met mijn vriendin eerst voor een tijdje door Zuid-Amerika. In Brazilië waren we bij toeval getuige van een Beach Clean Up. Vrijwilligers ruimden er de vervuilde stranden op. En wat me opviel was dat ze sigarettenpeuken apart inzamelden, los van het andere afval.”

“Toen ik met de lokale organisatoren sprak, hoorde ik dat één peuk in de zee tot 500 liter water kan vervuilen. Kleine dieren zien die peuken ook soms als voedsel, met verstikking of vergiftiging tot gevolg. Omdat er meer dan 5.000 schadelijke stoffen in zo’n filter zitten, hadden ze er in Brazilië een recyclage-systeem voor uitgedacht.”

Aan de slag in België

Terug thuis liet het verhaal hem niet los. “Ik wilde altijd al ondernemen en die ervaring in Brazilië bleef in mijn hoofd rondspoken. En dus ben ik gestart met een marktonderzoek. Er bleken maar twee firma’s in Europa die sigarettenpeuken recycleerden, dus dat was voor mij een teken om er voor te gaan. Tegelijk wilde ik ook andere problemen aanpakken. Bijvoorbeeld slecht onderhouden rokerszones en peukenzuilen die niet weersbestendig of fireproof zijn.”

“Omdat ik geen ondernemerservaring had, schreef ik me in voor het Starterstraject bij UNIZO. Daar hebben ze me heel goed geholpen met het opstellen van een businessplan en financieel plan. En zo is Fresh Tray ontstaan.”

Gat in de markt?

Heeft hij dan iets nieuws uitgevonden? “Niet echt”, zegt Maarten. “Natuurlijk bestaan er al peukenzuilen."

Ik wilde er één ontwerpen die tegelijk heel duurzaam en onderhoudsvriendelijk was én volledig brandveilig.

"In januari 2020 zijn we begonnen met de ontwikkeling. Begin maart 2020 was het prototype klaar en gingen we starten met prospecties. Maar toen kwam helaas de eerste lockdown… Omdat het niet mogelijk was om dan op de markt te komen, moesten we schakelen en ons businessplan heroriënteren. We hebben die eerste maanden dan vooral ontsmettingszuilen gemaakt. Vanaf 2021 konden we ons dan opnieuw concentreren op de peukenzuilen.”

Circulaire rokerszones

Maarten mikt vooral op steden en gemeenten, scholencampussen, ziekenhuizen en bedrijven als klant voor de Fresh Tray. “De zuilen worden aangeboden met een huurservicecontract. Wij doen de plaatsing, maar ze blijven wel onze eigendom. Via een onderhoudsovereenkomst garanderen we dat de zuilen regelmatig worden geleegd en proper gemaakt. We zorgen er ook voor dat de hele rokerszone netjes blijft. Want slecht onderhouden rokerszones zorgen voor rondslingerende peuken.”

“Maar we gaan nog een stap verder. Met Fresh Tray bieden we een gesloten systeem. De peuken worden bij het leegmaken meegenomen voor recyclage. Momenteel zamelen we al zo’n 2,5 miljoen peuken per maand in. Voor de recyclage werken we samen met een gecertificeerd bedrijf in Keulen. Daar worden ze machinaal ontleed. Tabaksresten en papier worden apart verwerkt tot biogas."

De filters zelf worden verwerkt tot een grondstof voor onder meer het filament voor 3D-printers.

"Daarmee maken ze dan bijvoorbeeld zakasbakjes die gebruikt worden voor zwerfvuilcampagnes. Maar ook straatmeubilair of andere meubels kunnen met het granulaat worden gemaakt.”

Als de rook is verdwenen

“Onze missie is om naar een rookvrije generatie te gaan”, zegt Maarten. “Jammer genoeg zijn er nog steeds veel te veel mensen die roken of er mee starten, ook jongeren. Want een sigaret is niet alleen schadelijk voor het milieu, maar ook voor de gezondheid van de roker. Op al onze zuilen brengen we daarom sensibiliserende boodschappen aan.”

“We merken wel dat steeds meer bedrijven rookvrij worden. En ook op evenementen geldt er steeds vaker een rookbeleid. Sommige festivals zijn volledig rookvrij en op andere worden rokerszones gemaakt. Gewoon niet roken is uiteraard altijd het beste voor de volksgezondheid. Maar als er dan toch rokerszones gemaakt worden buiten het bedrijf of op een event, kunnen wij een oplossing bieden met onze mobiele peukenzuilen. We werken ook regelmatig mee aan de campagnes van Mooimakers. Dan gaan we naar festivals of markten om daar mensen bewust te maken. Met onze mascotte Peukje delen we dan onze zakasbakjes uit.”

Sensibiliseren en sanctioneren

Maar sensibiliseren alleen is niet voldoende, volgens Maarten. “Er zijn nu al stevige boetes voor zwerfvuil, maar er is meer nodig om het probleem ten gronde aan te pakken. Er zit gelukkig een cruciale verandering aan te komen. Vanaf 1 januari 2023 wordt de wetgeving op de Single Use Plastics (SUP) ingevoerd. Daardoor worden fabrikanten verantwoordelijk voor het zwerfvuil dat ze zelf creëren. Voor de tabaksindustrie zijn dat de rondslingerende peuken. Concreet zullen ze de overheid moeten betalen voor sensibilisering en opruimacties. En dat biedt dan weer mogelijkheden voor Fresh Tray.”

Nieuwe markten veroverenfresh tray

Hoe ziet Maarten de verdere groei van zijn bedrijf? “Voor de plaatsing en het onderhoud van de zuilen werken we samen met freelancers. Er staan er nu al zo’n 200 in heel Vlaanderen, dus ik probeer in elke provincie iemand te hebben. De zuilen zelf worden dan weer voor ons gemaakt door een productiebedrijf hier in de buurt. Omdat we momenteel de enige zijn in België met een totaaloplossing kunnen we echter nog sterk groeien. Onze ambitie is om er op 5 jaar tijd zo’n 5.000 te hebben.”

Op termijn wil Maarten met de Fresh Tray ook nieuwe markten veroveren. “In eerste instantie in Wallonië”, verduidelijkt hij. “Maar we kijken ook naar het buitenland. We krijgen nu bijvoorbeeld al veel vragen uit Nederland. We zijn ook bezig met de automatisatie van de zuilen. Met een ingebouwde weegschaal en een GPS-module kunnen we dan vanop afstand alle zuilen monitoren. Zo kunnen we zien als een zuil bijna vol is.”

Samen sterk

Maarten vindt het belangrijk dat UNIZO met de Dag van de Ondernemer het ondernemerschap in Vlaanderen in de kijker zet. Zelf is hij van bij de start van Fresh Tray lid van UNIZO. “In 2021 schreef ik me in voor de wedstrijd van startup van het jaar en ik eindigde direct tweede. Dat gaf me een boost om door te gaan. Sowieso ben ik in verschillende netwerken actief. Ik vind het belangrijk om andere ondernemers te leren kennen en elkaar te versterken. Op die manier heb je het gevoel dat je niet alleen bezig bent.”

Nuttig voor jou