De Belgische handel in 2023, een terugblik 

De afgelopen jaren zijn gekenmerkt door verschillende opeenvolgende crisissen, waardoor de internationale toeleveringsketens onder druk kwamen te staan. In 2023 had iedereen gehoopt een herstel te zien, integendeel. We kregen het afgelopen jaar te maken met een nieuwe oorlog in het Midden-Oosten. Al deze factoren hebben natuurlijk hun effect gehad op de Belgische handel. In dit artikel geven we een overzicht.* 

2023 was duidelijk niet het beste jaar voor de Belgische buitenlandse handel. Zowel aan de export- als aan de importzijde kreeg ons land te maken met een sterke daling. In de eerste negen maanden van 2022 importeerde ons land aan een waarde van 440,6 miljard uit het buitenland en werd er voor een totale waarde van 451,9 miljard geëxporteerd. In de eerste negen maanden van 2023 zakten beide cijfers met iets meer dan 12% tot 385,1 miljard en 396,4 miljard. 

Opvallend is dat de daling vooral te maken heeft met een sterke daling in de bilaterale handel met verschillende grote handelspartners. Zoals op onderstaande tabel van het Agentschap Buitenlandse Handel te zien is, is de export naar Duitsland, Frankrijk, Nederland, de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Luxemburg en Zwitserland sterk afgenomen, terwijl de export naar China een stijging met 14,3% kende ten opzichte van dezelfde periode in 2022. Aan de importzijde zijn de grootste dalers Nederland, China, het Verenigd Koninkrijk, Italië, Spanje, Noorwegen en India. 

Welke producten worden dan zoal minder geïmporteerd en geëxporteerd? De belangrijkste uitvoer- en importafdelingen van België zijn traditioneel chemische producten, minerale producten en vervoermaterieel. De eerste twee kregen van januari tot september 2023 te maken met een daling van 15,8% en 51,8% aan exportzijde en 9,6% en 36,6% aan importzijde. Andere sterke dalers zijn bijvoorbeeld de onedele metalen, kunststoffen, edelstenen en -metalen etc. Zie in onderstaande tabel een uitgebreid overzicht.

De sterke dalingen van het afgelopen jaar zijn te wijten aan verschillende factoren, waaronder:

• De oorlog in Oekraïne: de oorlog heeft een negatieve impact gehad op de wereldhandel, aangezien de oorlogshandelingen en de sancties tegen Rusland hebben geleid tot een verstoorde toeleveringsketen en hogere kosten. België is een belangrijke handelspartner van Rusland en Oekraïne, de oorlog heeft daarom een directe impact gehad op de Belgische handel.
• De stijgende loonkosten: dit heeft een zeer negatieve invloed op de Belgische buitenlandse handel. Dit komt omdat de Belgische producten en diensten duurder worden ten opzichte van producten en diensten uit landen met lagere loonkosten. Dit kan leiden tot een verlies van concurrentievermogen en een daling van de uitvoer. 
• De stijgende energieprijzen: de stijgende energieprijzen hebben ook een negatieve impact gehad op de Belgische handel. Veel Belgische bedrijven zijn energie-intensieve bedrijven, en de stijgende energieprijzen hebben geleid tot hogere productiekosten en lagere marges.
• De algemene economische onzekerheid: de algemene economische onzekerheid heeft ook een negatieve impact gehad op de Belgische handel. Bedrijven zijn voorzichtiger geworden met het doen van investeringen en het afsluiten van nieuwe overeenkomsten en dit heeft geleid tot een lagere vraag naar Belgische producten en diensten.