Ecocheques: een gamechanger voor een duurzame toekomst?
Ecocheques zijn een interessant instrument voor werkgevers die het milieu hoog in het vaandel dragen. Ze zijn bovendien fiscaal voordelig en zijn een extra vorm van verloning aan je werknemers die hen aanmoedigt om milieuvriendelijkere keuzes te maken tijdens het winkelen. De ecocheques bestaan nu 15 jaar, maar wat is de impact van ecocheques op ons gedrag en het milieu? Het is een cruciale vraag waarop prof. dr. Wim Marneffe, professor in beleidsmanagement van de UHasselt, het antwoord zocht en vond.
UNIZO nodigt elke maand enkele ondernemersgezinde studiogasten uit op haar hoofdzetel om drie belangrijke actuele topics te bespreken. Prof. Wim Marneffe graag aan het woord horen over ecocheques in onze podcast Op Til?
Opzet van het onderzoek
“Eind 2022 hebben we een 6.500-tal Belgen bevraagd via een online vragenlijst. Onze steekproef was groot genoeg om representatieve uitspraken te kunnen doen over de hele Belgische bevolking,” begint prof. Marneffe. “We hebben een onderzoek gedaan naar de impact van ecocheques. Passen we door ecocheques ons aankoopgedrag aan? Ook omgekeerd: wat doen mensen wanneer ze plots geen ecocheques meer hebben? “Wel, 45% van de ondervraagden geeft aan om aankopen zoals het vervangen van een wasmachine of oude koelkast uit te stellen of zelfs niet te doen zonder ecocheques”, legt prof. Marneffe uit. “Ongeveer de helft van de mensen wijzigt hun gedrag. Mensen kopen bijvoorbeeld meer biovoeding of kiezen een elektrotoestel met een beter energielabel dan ze voorzien hadden. Daarnaast geeft ook 80% van de respondenten zonder ecocheques aan milieuvriendelijker te kopen wanneer ze wel ecocheques zouden krijgen. Dat is een indrukwekkend cijfer dat sterk pleit voor het voortbestaan van de ecocheque, vooral in de context van beleidsvorming. We kunnen dus concluderen dat er nog een enorm potentieel voor de ecocheque openligt, wat het milieu en onze lokale economie alleen maar ten goede kan komen.
Prof. dr. Wim Marneffe (UHasselt) bevestigt de positieve impact van ecocheques in aankoopgedrag.
Een slimme keuze om energie te besparen
“Het is verbazingwekkend hoeveel energie kan bespaard worden met ecocheques. In ons onderzoek maakten we de rekensom voor de droogkast. Stel dat alle mensen met ecocheques vandaag in België een energiezuinige droogkast aanschaffen, dan besparen die samen jaarlijks 17 miljoen euro aan energiekosten. Da’s gigantisch en enkel en alleen door de droogkast. De besparing met ecocheques is aanzienlijk omdat de kosten voor energie lager uitvallen. Het initiële kostenplaatje van het aanschaffen van een nieuw apparaat is hoger want een nieuwe toestel kost doorgaans wat meer. Dus, in eerste instantie maak je een grotere investering door de waarde van de ecocheque te gebruiken. Maar deze investering verdien je op termijn terug in termen van energiebesparing. Een ecocheque kan je zien als een onrechtstreekse vooruitbetaling van je energiefactuur. En de rekensom kan nog straffer… Als elk Belgisch gezin ecocheques zou krijgen en daarmee een milieuvriendelijke droogkast koopt, kunnen we jaarlijks zelfs tot 50 miljoen euro besparen aan energiekosten. Ik heb het zelfs een paar keer uitgerekend om zeker te zijn”, lacht prof. Marneffe. “Da’s aanzienlijk voor één toestel.”
Sterk financieel duwtje in de rug
“Doorgaans zijn milieuvriendelijkere toestellen wat duurder. Uit onze studie blijkt ook dat de ecocheque vooral voor mensen met een lager inkomen een financieel duwtje in de rug is, terwijl dat financiële argument bij de hogere inkomens minder zwaar doorweegt. Dat betekent dus ook dat mensen met een lager inkomen sneller hun gedrag wijzigen. Een hypothetisch voorbeeldje: Stel, je hebt €250 aan ecocheques en je wil een nieuwe wasmachine kopen. Een doorsnee wasmachine kost €400 en een milieuvriendelijker model kost al gauw €600. Met je ecocheques kan je dat gat meteen dichtfietsen. Je kan dus een duurder en groener toestel kopen dat je anders niet zou kopen.”
Van tweedehands tot treintickets
“Om het potentieel van ecocheques ten volle te benutten in de toekomst, is informeren over de mogelijke aankoopproducten belangrijk. In onze studie zagen we dat er nog heel wat onwetendheid is over de mogelijkheden van ecocheques. Er bestaat een hele waslijst aan producten die je kan aanschaffen met ecocheques. Zuinige elektrotoestellen zijn het meest bekend, maar ook tweedehandsproducten -en kledij, biovoeding en zelfs treintickets behoren vandaag tot de mogelijkheden. Het is de Nationale Arbeidsraad die beslist waarvoor ecocheques gebruikt mogen worden. Er wordt voortdurend gekeken naar nieuwe invullingen waardoor de lijst regelmatig met nieuwe categorieën van producten en diensten wordt bijgewerkt. Op www.myecocheques.be vind je steeds de meest recente lijst.”
Werkgevers die ecocheques willen toekennen aan hun personeel, moeten die bestellen bij een van de drie erkende uitgevers: Edenred, Monizze en Pluxee (voorheen Sodexo). Je moet je bij een van deze uitgevers aansluiten. De som van de cheques kan 250 euro per jaar bedragen, met een maximum van 10 euro per cheque. Naast de prijs van de cheques zelf, wordt een administratieve kost aangerekend voor de bestelling. Hoe groter de groep werknemers, hoe kleiner het aandeel van die kost. De kosten gaan van 2 tot 7,5%.
Tip! UNIZO-leden betalen minder administratiekosten op elektronische maaltijd- of ecocheques van Pluxee.
In België worden ecocheques uitgegeven door drie erkende uitgevers: Edenred, Monizze en Pluxee (voorheen Sodexo). Je moet je bij een van deze uitgevers aansluiten. De registratieprocedure en voorwaarden verschillen per uitgever. Zo zullen de producten in je aanbod bijvoorbeeld moeten voldoen aan bepaalde ecologische criteria en productcategorieën. Daarnaast betaal je onder andere transactiekosten op de ontvangst van de cheques.
Tip! Wist je dat UNIZO-leden tot 2% korting op de transactiekost ontvangen bij uitgevers Monizze en Pluxee.
