Bye ByeBritain.
De impact van Brexit,
5 years on
De ‘Great’ in ‘Great Britain’ rijmt sinds vijf jaar niet meer op ‘free trade’. Want op 31 januari 2020 stapte het Verenigd Koninkrijk na veel palaveren -excuseer, dilly-dallying- uit de EU. En ook aan deze kant van het kanaal zadelde dat ondernemers op met ongeziene uitdagingen.
Tekst: Lucas Medaer - Foto’s: Luc Daelemans en Bart Cloet
“Let June the 23rd go down in our history as our independence day!” Euroscepticus Nigel Farage stak zijn euforie niet onder stoelen of banken toen op die drieëntwintigste juni in 2016 duidelijk werd dat het Leave-kamp het brexitreferendum zou winnen – zij het met een flinterdunne marge van uiteindelijk amper 52%. “Dare to dream that the dawn is breaking on an independent United Kingdom”, aldus nog Farage. Het Verenigd Koninkrijk zou een stralende toekomst tegemoet gaan, zo oreerde hij.
Pakte dat even anders uit. Volgens de denktank Best for Britain, heeft Brexit de Britse economie – tot op vandaag – maar liefst 140 miljard pond gekost. 1,8 miljoen Britse jobs gingen al verloren en de Britten werden gemiddeld 2.000 pond armer. Wie had durven denken dat je belangrijkste handelspartner de rug toekeren, je economie geen deugd zou doen?
De extra kosten kunnen oplopen tot wel £ 150 per bestelling. In de praktijk betekent dat vaak een prijsstijging van 10%.
Obstakels van Calais naar Dover…
Ook ondernemers van bij ons, die hun producten naar het Verenigd Koninkrijk exporteren, deelden in de klappen. Kaat Baertsoen van ZaP International Trade kan ervan meespreken. Al dertig jaar exporteren zij en haar echtgenoot Luc planten naar het Verenigd Koninkrijk. “In het begin waren onze klanten vooral landscapers en tuincentra”, legt Kaat uit. “Vandaag leveren we vooral planten aan Britse filmsets. Zo komen de planten die je in de film Wicked ziet van bij ons, in Lochristi.”
“De plantensector is zwaar getroffen door Brexit”, vertelt Kaat. Voordien hadden wij twee vaste vertrekdagen per week, waardoor wij heel snel konden leveren. Net daarom ook dat veel Britse bedrijven hun planten in België of Nederland kochten: wij zitten hier in een straal van een paar uur rond de belangrijkste kwekerijen. En de logistiek is er zo op gericht dat alles wat hier binnenkomt, meteen naar het VK kan. In Engeland hebben ze die logistiek niet.”
“Sinds Brexit merken we dat vooral kleinere klanten hebben afgehaakt. Vandaag moet je planten die je laat invoeren immers inklaren. Voor kleinere bedrijven, die geen eigen inklaringsagent hebben, is dat de moeite niet. Bovendien is het hele proces ook duurder en ingewikkelder geworden (zie kader). De kosten die daaraan verbonden zijn, moeten we doorrekenen aan de klant. Dat kan gemakkelijk oplopen tot £ 150 per bestelling. Op een bestelling van £ 1.500 – wat vroeger een doorsnee order was bij ons – betekent dat meteen een prijsstijging van 10%.”
Vroeger was het totaal van ZaP’s Britse activiteiten goed voor 95% van haar omzet. Vandaag is dat cijfer geslonken tot 75%. “Zomaar een andere markt aanboren, is niet evident. Zowel de Franse als Duitse markt zijn namelijk erg concurrentieel. Wij hadden het geluk dat we in 2018 een bedrijfje konden overnemen dat vooral actief was in Spanje. Daardoor komt 25% van onze omzet nu uit dat land.”
Eens ik een kwalitatieve producent op het Europese vasteland vind, weet ik niet of ik nog in het VK blijf.
…En van Dover naar Calais
Linda M. Gould brengt met haar bedrijf Celtic Connection gezonde voeding voor honden en katten op de markt. Omdat de standaarden er hoog liggen, koos ze indertijd voor het VK als productielocatie. Een beslissing waar ze sinds Brexit niet langer onverdeeld gelukkig mee is.
“Onze onderneming is klein”, vertelt Linda. “Vroeger lieten we per transport 4 à 5 paletten van onze producten naar België overkomen. Die stockeerden we dan bij ons in de garage. Maar sinds Brexit kan dat niet meer. Omdat exporteren zo gecompliceerd geworden is, willen transporteurs dat je een hele vrachtwagen afhuurt. Goed voor ongeveer 33 paletten. Kostprijs: £ 80.000. Voor een micro-onderneming als de onze is het niet evident om dat bedrag in één keer op tafel te leggen. Die 33 paletten krijgen we bovendien niet meer gestockeerd in onze garage.”
Twee maanden lang zocht Linda naar een transporteur die bereid was haar paletten mee te nemen. Tevergeefs. “We zijn dan toch maar gezwicht. Sindsdien huren we telkens een volledige vrachtwagen af. En we hebben een magazijn gekocht om onze waar in op te slaan.”
Maar niet alleen het transport verloopt moeizamer. Ook het productieproces zelf heeft heel wat voeten in de aarde. “Omdat we een kleinere speler zijn en lagere volumes afnemen, heeft onze fabrikant ons voor de keuze gesteld: oftewel het volume omhoog of het recept versimpelen – want ook voor hem zijn de kosten na Brexit gestegen. Maar mijn producten aanpassen, dat wil ik niet. Ik heb een achtergrond als dierenfysiotherapeut en -osteopaat. Daardoor weet ik welke supplementen en kruiden dieren nodig hebben. Net daarom kiezen klanten voor mijn producten. Mijn kattenvoeding produceer ik nu dus niet meer in het VK, maar in Frankrijk. En ik moet zeggen: als ik ook voor mijn andere producten een kwalitatieve producent op het Europese vasteland zou vinden, weet ik niet of ik nog in het VK blijf.”
Je planten snel geleverd? Die garantie kunnen we vandaag niet meer geven.
En nu?
Er is dus veel veranderd. Zowel op papier als in de praktijk. Heeft dat ook de blik waarmee Kaat en Linda naar het VK kijken, veranderd?
“Het is toch anders”, stelt Kaat. “Kwamen er vroeger filmproducers langs, dan dachten we steeds creatief met hen mee: ‘Deze plant zou leuk zijn voor in dat decor’ of ‘Die plant wekt die sfeer op’. Vandaag denken we vooral praktisch: ‘Oei, dat is een risicoplant. Gaat die wel door de controle komen? Krijgen we die wel op tijd daar?’ Voor Brexit waren wij een one-stop-shop voor planten: wat je vandaag bestelt, heb je twee dagen later in huis. Die garantie kunnen we nu niet meer geven. Integendeel, we zijn bijna meer bezig met het papierwerk, dan met onze planten.”
Linda: “Ik hoop dat het VK en de EU terug dichter naar elkaar toegroeien. Dat zou alleszins het beste zijn voor de Britse economie. Maar ik betwijfel of dat snel zal gebeuren. Het Britse patriottisme zit erg diep. Ook toen het VK nog lid was van de EU deden ze vooral liefst hun eigen zin. Denk bijvoorbeeld aan de euro die ze niet wilden overnemen. Ik vrees dat dat in de tussentijd niet veranderd is.”
En Nigel Farage? Die hoor je vandaag niet meer over de beloofde brexitbaten. Farage hekelt liever de ongecontroleerde, torenhoge immigratie. Dat deed hij tijdens de brexitcampagne ook al, maar toen beweerde hij nog dat die de schuld was van de EU. En zo heeft Brexit alvast voor één iemand vast werk gecreëerd.
Het Britse patriottisme zit erg diep. Ik vrees dat een toenadering tussen het VK en de EU niet voor meteen is.
Sinds Brexit is exporteren naar het VK soms pure kafka. Een inkijk in het proces dat planten doorlopen, maakt dat pijnlijk duidelijk.
In 2019 ontwikkelde de EU het Europese plantenpaspoort: een manier om de oorsprong van planten te traceren en zo makkelijker de bron van plantenziektes op te sporen. Na de Brexit uitten de Britten echter hun twijfels bij dat systeem en eisten ze dat planten die naar het VK verscheept worden, extra fytosantiaire controles ondergaan.
Bestelt een Britse klant bijvoorbeeld een treurvijg bij een Belgische leverancier, dan moet de plant – ondanks het feit dat ie al over een Europees plantenpaspoort beschikt – gekeurd worden door het FAVV. Die controle gebeurt op een weekdag, bij de ondernemer in de zaak, en moet minstens een dag op voorhand aangevraagd worden. Gevolg: tijdverlies. Maar elk nadeel heb zijn voordeel, want de ondernemer kan in de tussentijd het vele brexitgerelateerde papierwerk in orde brengen.
Eens het FAVV langs geweest is (en heeft vastgesteld wat ook al op het Europees plantenpaspoort vermeld staat), kan onze treurvijg de hort op. Wanneer de plant de Britse grens bereikt, wordt hij van de vrachtwagen gehaald en opnieuw gekeurd – luttele uren nadat hij in België aan een soortgelijke controle werd onderworpen.
Pas als de plant volledig gescreend is, kan de chauffeur zijn of haar reis verder zetten. Tenminste, als de controle niet te lang geduurd heeft. Want na acht uur rijden, moet elke chauffeur verplicht acht uur rusten.
Komt onze plant na die helse rit dan eindelijk aan bij de Britse consument, dan zou die zich kunnen afvragen of Brexit wel de moeite waard was. Maar ach, dat zijn treurvijgen na Pasen.
De boxset van ‘Fawlty Towers’ kost je £19,75. De tijdlijn van de brexitonderhandelingen - nog zo’n staaltje van bijtende, Britse humor – krijg je hieronder helemaal gratis.
- 20 februari 2016: David Cameron kondigt een referendum over EU-lidmaatschap aan op 23 juni van dat jaar.
- Februari tot juni 2016: De kiescampagne barst lost – met halve leugens en hele onwaarheden. ‘We kunnen onze gezondheidszorg financieren met dat geld dat we naar Brussel sturen!’ De verzinsels hebben effect, want…
- 23 juni 2016: 51.9% van de Britten kiest ervoor om uit de EU te stappen.
- 13 juli 2016: Theresa May wordt premier nadat David Cameron voor het hazenpad heeft gekozen.
- 8 juni 2017: Theresa May trekt naar de kiezer om haar mandaat te versterken. Ze verliest haar meerderheid in het parlement.
- 14 november 2018: Halleluja! Na anderhalf jaar onderhandelen is er eindelijk een deal. Nu moet enkel het Brits parlement er nog mee akkoord gaan.
- 15 januari 2019: Het Brits parlement verwerpt de deal.
- 24 mei 2019: Het Brits parlement verwerpt de deal nog eens. En dan nog eens. Theresa May gooit de handdoek in de ring.
- 24 juli 2019: Boris Johnson wordt premier van het VK en kondigt aan de brexitdeal van Theresa May te zullen heronderhandelen.
- 9 september 2019: Johnson sluit het parlement om nederlagen zoals die van Theresa May te vermijden.
- 24 september 2019: Het Grondwettelijk Hof besluit unaniem dat de sluiting van het parlement illegaal is.
- 12 december 2019: Johnson voelt dat het eindspel nadert en kondigt verkiezingen aan. De kiesslogan ‘Get Brexit done’ stuwt hem naar een ongeziene overwinning.
- 23 januari 2020: Het parlement stemt in met Johnsons Brexit deal.
- 31 januari 2020: Het Verenigd Koninkrijk stapt uit de EU. Er start een overgangsperiode terwijl de twee partijen beginnen te onderhandelen over een vrijhandelsakkoord.
Een podcast helemaal op maat gemaakt van ondernemers die handel drijven met het VK? Say no more! In deze aflevering van ‘Oh, zit dat zo?!’ gaan onze experten dieper in op jouw brexitvragen. Geen idee aan welke douanevereisten jouw producten moeten voldoen?
Na het beluisteren van deze aflevering vast wel
Zin in meer podcasts? Je vindt ze op www.unizo.be/podcasts.
Heeft Brexit zakendoen met het VK lastiger gemaakt? Ongetwijfeld. Maar laat dat je niet ontmoedigen! Het land heeft nog steeds veel te bieden. Wil je je teen in het Britse water steken?
