We verplaatsen ons meer te voet en met de fiets en minder met het openbaar vervoer dan vier jaar geleden. Met de auto maken we minder verplaatsingen, maar het aandeel gereden kilometers ligt wel hoger. Dat blijkt uit het Onderzoek Verplaatsingsgedrag van de Vlaamse overheid. UNIZO vraagt actie om de filedruk op te lossen.

“De negatieve spiraal wordt niet gekeerd, we staan letterlijk en figuurlijk stil. Het aantal file-uren was nooit zo hoog terwijl de Lijnbussen leeglopen. Om dit te keren zijn daadkrachtige maatregelen nodig: meer middelen voor een kwalitatief en gebruiksvriendelijk openbaar vervoer én een slimme kilimeterheffing”, zegt UNIZO-topman Danny van Assche. 

Het Onderzoek Verplaatsingsgedrag is een onderzoek van de Vlaamse overheid waarbij het verplaatsingsgedrag van de Vlamingen in kaart wordt gebracht. ‘OVG 6’ werd afgenomen eind 2021 en begin 2022. Uit de resultaten blijkt dat de ambities van het mobiliteitsbeleid niet resulteren in de gewenste modal shift in het personenvervoer. De files zijn langer dan ooit tevoren en De Lijn lijkt komt niet op het reizigersniveau van voor corona.  De auto wordt voor minder verplaatsingen gebruikt, maar het aandeel gereden kilometers stijgt wel. Het aantal fietsverplaatsingen vermeerdert, terwijl het openbaar vervoer te kampen heeft met een pak minder reizigers. Er is dus eerder een shift van openbaar vervoer naar fiets, in plaats van een shift van de auto naar het openbaar vervoer.
 

Corona-effect

In 2021 waren nog heel wat coronamaatregelen in voegen en was voor vele sectoren thuiswerk eerder de norm. Dat blijkt uit de resultaten in die periode, we merken dan een stijging van het aantal fietsverplaatsingen tot ruim 18% van het totale aantal verplaatsingen, in 2019 was dit nog 14%. Het aandeel van verplaatsingen te voet steeg van 12% tot 17%.  Niet onbegrijpelijk daalde in die periode het aantal verplaatsingen met het openbaar vervoer van 7% in 2019 tot 4%. 
 

 

Structureel probleem bij De Lijn

Danny Van Assche: “Het probleem is dat De Lijn die terugval in passagiers na corona nooit meer heeft kunnen goedmaken. In 2022 werden zo’n 245 miljoen reizigers vervoerd, wat 28% (!) lager lag dan in 2019. Het ziet er niet naar uit dat het aantal reizigers snel terug op het niveau van 2019 zal komen. Terwijl we net een omgekeerde beweging willen. Dit zal niet lukken met een constante stroom aan berichten over geschrapte ritten, onderhoudsachterstand van rijtuigen en sporen en een personeelstekort. De reden is dat De Lijn structureel ondergefinancierd is."

Men moet het doen met budgetten die niet meer in lijn liggen met de oplopende kosten en het staat voor een gigantische vergroeningsoperatie van de busvloot, waar ook grote budgetten voor nodig zijn. Ondertussen raakt de busvloot steeds meer verouderd. De echte oorzaak van de moeilijkheden ligt in een gebrek aan mobiliteitsbeleid op politiek niveau.


UNIZO pleit voor een stevig mobiliteitsbeleid dat gepaard gaat met herwaardering van De Lijn, onder meer door het voorzien van een werkbaar budget. De Lijn kan met haar trams en bussen een zeer belangrijke rol spelen in het verminderen van de files en het duurzaam en veilig vervoeren van miljoenen reizigers. De huidige situatie waarbij heel wat ritten geschrapt moeten worden moet dringend worden gekeerd, iets wat onmogelijk is zonder de nodige investeringen.


Filezwaarte 

Terwijl we de bussen zien leeglopen, nemen de files toe. 2023 is op weg om de records van 2018 te breken. Ondanks een lager aandeel van het aantal verplaatsingen met de personenwagen, 57 % in 2022 ten opzichte van 65% in 2019, is er geen structurele omslag. Het aandeel gereden kilometers neemt toe en de filezwaarte is ongezien. Vorig jaar liepen de kosten van de files op tot zo’n 4,8 miljard euro, volgens het Belgian Mobility Dashboard. 

Bron grafiek: Vlaams Verkeerscentrum

UNIZO ziet een oplossing in het invoeren van een algemene slimme kilometerheffing, waarbij personenwagens én lichte en zware vrachtwagens betalen voor het gebruik van onze wegen. Ook bij heel wat middenveldsorganisaties, mobiliteitsexperts en een aantal politieke partijen is men ervan overtuigd dat er een vorm slimme kilometerheffing zal en moet komen. Het is dus noodzakelijk dat dit volgende keer wél wordt opgenomen in het regeerakkoord.

De jaarlijkse verkeersbelastingen worden dan afgeschaft, net zoals de belasting op inverkeersstelling. Op deze manier betaalt wie veel op onze wegen rijdt meer, dan wie nagenoeg nooit de wagen gebruikt. Een slimme heffing maakt bovendien differentiatie mogelijk op basis van tijd en plaats. Zo betalen mensen die buiten de piekuren op plaatsen moeten zijn waar nagenoeg geen openbaar vervoer is minder dan wie in de spits met de wagen naar een stadskern moet. De files kunnen zo teruggedrongen, aangezien er meer zou worden nagedacht over het mobiliteitsgebruik en het economisch verkeer zou vlotter kunnen rijden, met minder verliesuren tot gevolg. 

Nuttig voor jou