De ‘bankgarantie op eerste verzoek’ is een soort waarborg die de schuldenaar kan vragen aan zijn bank ten gunste van de schuldeiser. Het gaat om een drie-partijen verhouding: er is een overeenkomst tussen de schuldeiser en de schuldenaar (bijvoorbeeld een koopovereenkomst) en een overeenkomst tussen de schuldenaar en zijn bank. De bank zal er dan voor in staan dat zij de verkoper een vooraf afgesproken bedrag zal betalen, van zodra die daarom verzoekt.
De schuldenaar zal dus een overeenkomst aangaan met zijn bank, waarin wordt afgesproken dat de bank onder bepaalde voorwaarden een bepaald bedrag zal betalen aan de schuldeiser.
Het bedrag van de bankgarantie is meestal gelijk aan een deel of het geheel van de schuldvordering tussen de schuldenaar en de schuldeiser.
De voorwaarden van de bankgarantie mogen in principe vrij worden afgesproken tussen de schuldenaar en zijn bank, maar mogen niet te ver gaan: het principe is dat de schuldeiser aan de bank de betaling van het gewaarborgde bedrag moet kunnen vragen, zonder dat de bank mag nagaan of de gekochte goederen/diensten werden geleverd, en zonder dat de bank verweermiddelen mag inroepen uit de verhouding schuldenaar – schuldeiser.
Welke voorwaarden kunnen dan wel worden opgenomen in de bankgarantie op eerste verzoek? Het gaat om kleinere voorwaarden: zo kan van de schuldeiser bijvoorbeeld worden gevraagd dat hij de garantiebrief moet voorleggen, of er kan aan de schuldeiser een bepaalde motiveringsplicht worden opgelegd. Maar in principe moet de begunstigde op ieder moment, binnen de voorwaarden omschreven in de garantieovereenkomst, een beroep kunnen doen op de waarborg, waarbij de garanderende bank noch moet, noch mag onderzoeken of de verbintenissen van partijen degelijk werden uitgevoerd, of zij nog bestaande zijn en of zij rechtsgeldig werden aangegaan. In praktijk komt dit er op neer dat enkel in geval van fraude of een schending van de openbare orde en goede zeden, de bank de uitbetaling zal kunnen weigeren.
Blijkt achteraf dat de begunstigde ten onrechte de bankgarantie heeft afgeroepen, dan kan de opdrachtgever wel tot terugvordering overgaan.