De Ratelaar: "Op beurzen is HIB een echte troef"

“Als ambachtslui moeten we zo hard ons best doen om onder het stoffig imago van “zo werd het vroeger gedaan” uit te komen. Ik wil een fris, toekomstgericht en innovatief verhaal brengen”, zegt Jeanny Bouwen van Mandenmakerij De Ratelaar. Ze wilde iets met haar handen doen, iets creëren. “Ik had eigenlijk even goed keramist of weefster kunnen zijn”, lacht ze. “Mijn dag is pas productief als ik iets tastbaar heb gemaakt. En ik heb dus veel dingen geprobeerd, waaronder manden maken. Ik kon mij door de technische aspecten van het weven volledig verliezen in de activiteit en heb uiteindelijk besloten om te professionaliseren.”

Jeanny volgde opleiding na opleiding, workshop na workshop, maar een echt meester-leerling traject kon ze in België niet vinden. “Ik heb veel pogingen ondernomen om in België een leermeester te vinden, maar ik botste steeds op een muur. Ambachtslieden wilden hun kennis tot op zekere hoogte wel delen, maar gaven nooit alles prijs. Ik ben uiteindelijk in Nederland in de leer gegaan.”

Voltijds

“Ik ben in 2013 gestart met De Ratelaar in bijberoep”, herinnert Jeanny zich. “In 2018 heb ik uiteindelijk besloten om voltijds zelfstandige te worden. Ondertussen is mijn zoon ook actief in mijn zaak als zelfstandig helper. Hij specialiseerde zich via een meester-leerling traject in fijnscheenwerk en dat is nu een aparte tak van ons bedrijf geworden.”

Jeanny gaat verder dat zijn interesse in het bedrijf en het ambacht er ook voor zorgt dat zij een krachtigere onderneemster wilde worden. “Ik ben altijd vertrokken vanuit mijn liefde voor het ambachtelijk werk, maar ik wilde ook iets doen met mijn liefde voor lesgeven. Ik volgde een starterstraject met een coach na de overstap naar hoofdberoep, omdat ik bepaalde expertise miste als ondernemer. UNIZO was in deze zoektocht een welkome partner. Inmiddels bied ik ook leertrajecten aan, omdat het doorgeven van het ambacht voor mij heel belangrijk is. De workshops en lessen compenseren ook de prijszetting van mijn producten. Het is jammer dat je als ondernemer in een ambacht al bijna op zo’n manier moet werken om comfortabel te leven.”

Uurprijs

Prijszetting is iets waar Jeanny nog steeds problemen mee ondervindt: “Een mand die je bij mij koopt kost al snel €140 euro, maar dat is eigenlijk nog steeds geen eerlijke uurprijs. Bij de berekening van de prijs rekenen we enkel de vlechturen, ook al steken we veel tijd in het kweken en voorbereiden van onze grondstoffen.”

Als btw-plichtige ambachtsvrouw is het dan nog moeilijker om aan de juiste prijszetting te doen. “Ik moet 21% btw aanrekenen. Op een mand van €140, waar je hetzelfde product ook tegen bodemprijzen bij grote retailers kan krijgen, is het niet makkelijk om dit door te rekenen aan je klant. Dat betekent dus dat ik één vijfde harder moet werken om hetzelfde over te houden. Dat verhaal klopt niet, vind ik”, zucht Jeanny. Ze vindt dat de FOD Economie het systeem moet herbekijken.

“Ik merk als ambachtsvrouw ook dat het erg moeilijk is om consumenten duidelijk te maken dat je al jouw producten zelf gemaakt hebt. Onze manden worden gemaakt met wilgentwijgen die wij zélf kweken en oogsten. Ons product is dus 100% Belgisch, maar het is moeilijk om dat dus duidelijk te maken aan het grote publiek.” 

HIB-label

Om ambachten in de kijker te zetten werd het Handmade in Belgium (HIB) label in het leven geroepen. Sinds 2018 is De Ratelaar trotse eigenaar van zo’n label. “Op beurzen is zo’n HIB label echt een troef. Er zijn veel beurzen waar HIB-houders een eiland krijgen of waar je als UNIZO-lid korting krijgt om deel te nemen. HIB doet veel om ons in de kijker te zetten. Het label zorgt er echt voor dat wij een podium krijgen. Maar ik denk dat het label nog niet bekend genoeg is bij het grote publiek. Als je mensen vraagt wat de term “winkelhieren” inhoudt, dan weten ze dat doorgaans beter dan als je vraagt wat het HIB-label is.”

Toekomst

Naast de vele workshops en leertrajecten, heeft Jeanny samen met haar zoon grootse plannen voor de toekomst van De Ratelaar. Samen willen ze een innovatief en duurzaam bedrijf worden. “Ons product, daar zit sowieso toekomst in volgens mij, want wij produceren duurzaam, lokaal en werken met ecologische en lokale grondstoffen. In de toekomst zal dit aansluiten bij de transitie om lokaal kopen te promoten.” Verder gingen ze ook op zoek naar nieuwe sectoren waar er mogelijk vraag kon zijn naar hun werk: “We zijn echt op zoek gegaan naar sectoren die een eerlijke uurprijs willen geven voor onze producten en zijn terecht gekomen bij de uitvaart-sector.”

Ook vanuit Japan, een land met veel respect en interesse in vakmanschap, is er interesse in het werk dat De Ratelaar levert. “Een Japanse mandenwinkel is zeer geïnteresseerd in ons werk. De eigenaar heeft op het wereldfestival in Polen al een aantal stukken van ons gekocht, en voor een eventuele samenwerking in de toekomst hebben we nu een catalogus opgemaakt. Ook al zou er niets van komen, het is wel super leuk dat we opgemerkt worden vanuit een andere cultuur.”