Hosanna: "Ambachten worden meer gewaardeerd dan 10 jaar geleden"

Glas-in-loodramen creëren, restaureren en onderhouden, dat is wat Johanna Hermans doet met Hosanna. “Samen met mijn partner Wannes, die grafisch vormgever is, creëer ik hedendaagse glas-in-loodramen. Daarbuiten vragen mensen mij ook voor het onderhoud, de restauratie of recreatie van bestaande glas-in-loodramen.”

Voor Johanna met Hosanna begon werkte ze als consulent in de erfgoedsector. “Gaandeweg begon ik in te zien dat er een groot gebrek is aan vakmensen en ambachtslui die glas in lood kunnen onderhouden, restaureren of creëren. Het is bij mij toen beginnen kriebelen om mijn ambacht terug vast te pakken. De pandemie heeft mij dan de tijd gegeven om dat ook echt te doen.” Johanna volgde een starterstraject bij UNIZO om de omschakeling van bijberoep naar hoofdberoep te maken: “Met de ondernemerscoach heb ik bekeken of zo’n omschakeling haalbaar was.”

Johanna kreeg als laatste lichting afstudeerders de kans om het ambacht aan te leren tijdens de bachelor “Conservatie en Restauratie: Glas in lood.” “Dat was een zeer intensieve bachelor met veel praktijkles, maar door de omschakeling naar de universiteit gingen veel praktijkvakken verloren”, geeft Johanna aan. “Daarom focus ik mij ook op het verderzetten van het ambacht. Iedereen die wil kan hier een beginnerscursus komen volgen. Ik vind het zelf heel belangrijk om het ambacht door te geven, want er komt voorlopig geen nieuwe generatie glazeniers aan. Ik hoop op termijn dat er weer geld vrijkomt bij de hogescholen om zo’n praktijkgerichte opleidingen nieuw leven in te blazen.”

Glas in lood

Enerzijds restaureert Johanna glas-in-loodramen: “Dit zijn ramen op locatie die zorg nodig hebben. We stellen dan een behandelingsplan op en zien het raam daarbij een beetje als een zieke patiënt. De restauratie kan op locatie plaatsvinden, maar wordt meestal in het atelier uitgevoerd.” Anderzijds creëren Johanna en haar partner Wannes samen nieuwe hedendaagse glas-in-loodramen. “Het is een funky eyecatcher in een interieur, een duurzaam kleurrijk kunstwerk!”

Voor een creatieproject zijn er verschillende stappen. Eerst krijgt de klant een soort checklist aan vragen voorgeschoteld: waar gaat bijvoorbeeld het stuk komen, in welk materiaal (qua schrijnwerk) wordt het geplaatst, et cetera. De klant krijgt daarna een prijsraming. Na akkoord, gaat Johanna langs bij de klant: “Ik ga met hun spreken, maar ook kijken waar het glasraam geplaatst moet worden. Op die manier kunnen we zowel het interieur als de wensen van de klant meenemen in het uiteindelijke ontwerp.” Na het plaatsbezoek maakt Johanna een gedetailleerde offerte. Als de klant akkoord gaat, betaalt die een voorschot en start het project. Ze brieft daarna Wannes die het ontwerp maakt.

De klant wordt uitgenodigd op het atelier om het ontwerp te bekijken en ook glas te kiezen aan de hand van glasstalen. “Wij maken ons glas niet zelf, maar kopen het aan. Voor een project kunnen de klant en ik nooit op voorhand de effectieve glasplaat zien waaruit het glas versneden zal worden. Er kunnen dus ook gradaties en kleurverschillen zitten in zo’n platen, maar dat hoort er gewoon bij.”

Ambachtelijk, niet stoffig

Johanna vertelt vol passie dat alle tools en gereedschappen die ze gebruikt nog steeds dezelfde zijn als de gereedschappen die een paar eeuwen geleden werden uitgevonden: “Het voelt echt als een magisch ambacht eigenlijk. Er zijn weinig optimalisaties mogelijk. Dat is er ook net zo leuk aan, het blijft lekker old school.”

Maar old school, betekent niet stoffig, vindt Johanna: “Ik wil echt op een moderne en hedendaagse manier ondernemen.” Ze geeft wel toe dat dit niet altijd gemakkelijk is: “Het is niet makkelijk om te zoeken naar mensen met de juiste kennis of expertise wanneer het aankomt op ambachten. Onze processen nemen veel tijd in beslag. Ons eindproduct is dus vaak duur, maar daar kan je moeilijk over spreken met andere ondernemers. Dat is een van de redenen waarom ik het HIB-label heb aangevraagd: UNIZO vertelde me dat dit misschien kon helpen om mij het netwerk te geven waarnaar ik op zoek ben. Tot op heden heeft het mij nog niet veel geboden, moet ik toegeven. Ik had gehoopt in een iets levendigere community terecht te komen, maar het lijkt alsof het label krijgen het einde van het traject is.”

“De Dag van de Ambachten is ook zo iets”, gaat Johanna verder. “Ik doe elk jaar mee, maar die dag versterkt eigenlijk het stoffig imago van de ambacht alleen maar. De marketing errond is echt outdated en onaantrekkelijk. Ik denk dat daar veel meer mee gedaan kan worden. Begrijp mij niet verkeerd, het is goed dat zo’n dagen en labels bestaan. Maar waarom wordt er niet meer mee gedaan? Ik zie bijvoorbeeld veel opportuniteiten. Maak van Dag van de Ambachten een aantrekkelijk evenement. Of organiseer voor HIB-labelhouders netwerkactiviteiten of workshops specifiek voor makers en ambachtslui, bijvoorbeeld over prijszetting.”

Ambachten worden nu wel meer gewaardeerd dan 10 jaar geleden, vindt Johanna: “Ik moet mij niet meer verantwoorden voor mijn keuze. Het is dus fijn dat ambachten terug gezien worden, maar het is ook echt nodig. We moeten ons Vlaams en Belgisch erfgoed restaureren en conserveren en daarvoor heb je ambachtslieden nodig. Hopelijk blijft het dus een stijgende trend.”