Preventie en bescherming op het werk

Wat als er zich, ondanks goeie voorzorgen, toch een werkongeval voordoet in je bedrijf? Snel eerste hulp verlenen natuurlijk. Maar ook, als de emoties bekoeld zijn, aangifte doen bij de verzekering. En eventueel de omstandigheden laten onderzoeken. Een overzicht.

Wat is een arbeidsongeval?

Een arbeidsongeval is een onverwachte gebeurtenis waarbij een werknemer tijdens het uitvoeren van zijn werkzaamheden een lichamelijk letsel oploopt. Dit geldt ook voor ongelukken die gebeuren op de weg van en naar het werk.

Welke soorten arbeidsongevallen zijn er? 

Er zijn drie soorten arbeidsongevallen:

• Een licht ongeval is een ongeval dat niet leidt tot arbeidsongeschiktheid en loonverlies voor de werknemer. Het vereist slechts minimale verzorging door een hulpverlener.
• Een gewoon arbeidsongeval is een ongeval met een letsel dat moet worden behandeld door een arts of iemand met gespecialiseerde kennis
• Een ernstig arbeidsongeval is een ongeval met ernstige letsels en al dan niet blijvende schade of een ongeval met dodelijke afloop

Welke ongevallen aangeven? Hoe en wanneer?

Doe tijdig en correct aangifte!

Elk arbeidsongeval met letsel (niet alleen ongevallen op het werk zelf, maar ook onderweg naar en van de werkplek) moeten door de werkgever of het sociaal secretariaat worden aangegeven aan de arbeidsongevallenverzekering. Bij die ongevallen moet het gaan om een door een plotse, onverwachte gebeurtenis veroorzaakt letsel. Bezorg daarnaast zo snel mogelijk een medisch attest aan de verzekering. Ook het slachtoffer of de persoon die recht heeft op schadevergoeding kan aangifte doen. De aangifte moet binnen de 8 kalenderdagen gebeuren, aan de hand van een daartoe bestemd formulier of via de portaalsite van de Sociale Zekerheid, www.socialsecurity.be. Vergeet bij ongevallen met tenminste 4 dagen werkverlet niet, zo snel mogelijk een kopie van de aangifte te bezorgen aan de externe preventiedienst. Voor arbeidsongevallen met meer dan 4 dagen ongeschiktheid moet een speciale ongevallensteekkaart worden opgesteld (zie verder). Noteer altijd, ook bij op het eerste gezicht kleine ongevallen, de symptomen en de toegediende zorgen. Snelle en correcte aangifte bespoedigt de uitkering van de vergoeding.

Wat bij een licht arbeidsongeval? 

Bij een licht arbeidsongeval noteer je dit het best altijd op in het eerstehulpregister. Wanneer er later toch nog een doktersbezoek nodig zou zijn, dan moet je het ongeval alsnog aangeven bij je arbeidsongevallenverzekeraar. Die zal vragen naar de gegevens vermeld in het register.

Wat bij een ernstig werkongeval?

Voor een zeer ernstig arbeidsongeval geldt een afzonderlijke procedure waarbij je een aantal stappen moet doorlopen.

• Meld het ongeval meteen aan de regionale directie van Toezicht Welzijn op het Werk (TWW), aan je externe preventiedienst en aan je arbeidsongevallenverzekering
• Doe aangifte bij je arbeidsongevallenverzekeraar: Van elk arbeidsongeval met letsel bezorg je binnen de acht kalenderdagen na het ongeval een aangifteformulier en een medisch attest aan de arbeidsongevallenverzekeraar.
• Doe aangifte bij de arbeidsinspectie: Het omstandig verslag (beschrijving van het ongeval, oorzaken, aanbevelingen om herhaling te vermijden…) moet door de werkgever ondertekend binnen de 10 kalenderdagen worden bezorgd aan de regionale directie van de dienst Toezicht op het Welzijn op het Werk (arbeidsinspectie).
• Doe aangifte bij externe dienst voor preventie en bescherming op het werk: Heb je zelf geen preventieadviseur met aanvullende vorming niveau 1 of 2 in dienst, dan moet de werkgever zo snel mogelijk, telefonisch zijn externe preventiedienst op de hoogte brengen. Belangrijk is voorts dat de werkgever samen met de preventiedienst voorstellen formuleert om gelijkaardige ongevallen in de toekomst te voorkomen en dat de nodige maatregelen in die zin worden genomen. Dit moet worden opgenomen in het omstandig verslag. 
• Je preventieadviseur onderzoekt de oorzaken: De interne of externe preventieadviseur voert een onderzoek naar de oorzaken van het arbeidsongeval en stelt de nodige preventiemaatregelen voor om een herhaling van een dergelijk ongeval te voorkomen.

Wat is een ongevallensteekkaart?

Voor elk arbeidsongeval dat ten minste 4 dagen arbeidsongeschiktheid tot gevolg heeft, maakt de dienst voor preventie en bescherming op het werk een beknopte arbeidsongevallensteekkaart op. De ondernemer moet deze kaart ten minste 10 jaar bewaren en kunnen voorleggen bij controle. Het lijkt alweer extra administratieve rompslomp, want in principe moeten dus twee formulieren worden ingevuld. Maar in de meeste gevallen is een kopie van de gewone aangifte toereikend als de inspectie langskomt en hoeft de ongevallensteekkaart niet.

Moet je als werkgever verplicht een medisch onderzoek voor je personeel organiseren? En moet dit verplicht tijdens de werkuren of kan dit ook buiten de werkuren?

Verplicht? 

Niet alle werknemers zijn automatisch onderworpen aan een medisch onderzoek. Voor sommige werknemers is het wek verplicht, op basis van het type werk dat ze uitvoeren en de gezondheidsrisico's waaraan ze worden blootgesteld. We sommen ze op: 

• Veiligheidsfuncties

Dit zijn alle functies waarbij jouw medewerkers de veiligheid en gezondheid van zichzelf of andere collega’s in gevaar kunnen brengen. Voorbeelden zijn werknemers die voertuigen, heftrucks of kranen besturen of werknemers die potentieel gevaarlijke machines en installaties besturen.

• Activiteiten met een bepaald risico

Dit zijn alle functies waar duidelijke risico’s voor de gezondheid van de werknemer aan verbonden zijn. Dit risico wordt ruim geïnterpreteerd zoals het werken met chemische stoffen, maar ook werken in nachtelijke shifts of in een lawaaierige omgeving. Ook belasting van de rug of stress valt onder deze categorie. 

Belangrijk! In realiteit is het altijd op basis van de risico-analyse of gezondheidstoezicht op basis van deze risico's al dan niet nodig is. Als werkgever ben je verantwoordelijk voor de uitvoering daarvan, maar de preventieadviseur-arbeidsarts neemt hier ook aan deel. Als de risico-analyse aangeeft dat medisch toezicht noodzakelijk is, dan moet het worden uitgevoerd. Kijk dit dus zeker goed na. 

• Functies met verhoogde waakzaamheid

Dit zijn jobs die bestaan uit een permanente toezicht op de werking van een installatie, waar een gebrek aan waakzaamheid de veiligheid en de gezondheid van andere werknemers in gevaar zou kunnen brengen. Het kan bijvoorbeeld gaan om toezicht op gevaarlijke installaties.

• Specifiek gezondheidstoezicht bij kwetsbare werknemers

Bij bepaalde groepen werknemers moet er een specifiek gezondheidstoezicht gebeuren omwille van hun bijzondere situatie en kwetsbaarheid. Het gaat hier over jongeren, stagiairs en zwangere werkneemsters.

Binnen of buiten de werkuren? 

Een medisch onderzoek door de arbeidsarts moet verplicht tijdens de werkuren plaatsvinden. De tijd die het onderzoek in beslag neemt wordt dan ook beschouwd als arbeidstijd, waarbij de werknemer normaal wordt bezoldigd. Ook eventuele verplaatsingskosten vallen steeds ten laste van de werkgever.

Belangrijk! Niet elk onderzoek bij de arbeidsarts moet tijdens de werkuren plaatsvinden. Die verplichting geldt enkel in het kader van het gezondheidstoezicht. Bij een bezoek voorafgaand aan de werkhervatting (in het kader van re-integratie na ziekte) of een spontane raadpleging geldt die verplichting niet. Een spontane raadpleging kan tijdens de werkuren plaatsvinden, maar dat is geen vereiste. Een bezoek voorafgaand aan de werkhervatting, spreekt voor zich, vindt plaats voor de werkhervatting