Bewijs

Sinds 1 november 2020 is het bewijsrecht grondig aangepast.  Wij sommen de belangrijkste bepalingen en wijzigingen voor je op.

Digitale bewijsmiddelen en elektronische handtekening

Waar sommige rechtbanken onder het oude recht terughoudend waren om digitale bewijsmiddelen (bv. e-mail, sms,…) te aanvaarden, bepaalt het nieuwe bewijsrecht nu uitdrukkelijk dat digitale bewijsmiddelen kunnen gebruikt worden als bewijs. Ook is de elektronische handtekening (handtekening in een e-mail, pincode of elektronische identiteitskaart) nu expliciet gelijkgesteld aan een handtekening op papier. Een rechter mag een elektronische handtekening dus niet als ongeloofwaardig beschouwen puur omwille van het feit dat ze elektronisch is.

Aanpassingen aan het ondernemingsbewijs

• Tussen ondernemers geldt in principe een vrije bewijsvoering. Dat vrije bewijs wordt uitgebreid van “handelaars” naar “ondernemers”. Ook vrije beroepers, landbouwers en vzw’s vallen daar nu dus onder.

• Het oude recht bepaalde dat de rechter de boekhouding enkel als bewijs kon aanvaarden als die regelmatig was. Onder het nieuwe bewijsrecht zal de rechter de boekhouding wel kunnen aanvaarden als bewijsmiddel, zelfs al is de boekhouding onregelmatig. De rechter kan wel nog steeds de bewijswaarde beoordelen. Zo kan hij rekening houden met de ernst van de onregelmatigheid om na te gaan of de boekhouding wel nog voldoende waarheidsgetrouw is.

• Onder het oude recht was het zo dat een niet-geprotesteerde of aanvaarde factuur enkel gebruikt kon worden om koop-verkoopovereenkomsten te bewijzen. Die mogelijkheid wordt nu uitgebreid tot alle overeenkomsten tussen ondernemingen (bv. aannemings- , transport-of dienstenovereenkomsten). Let wel dat tegenover een consument een gebrek aan protest niet geldt als een aanvaarding van de factuur tenzij er sprake is van een “omstandig stilzwijgen”. Dat wil zeggen dat het stilzwijgen niet anders kan worden uitgelegd dan dat de factuur wel degelijk werd aanvaard.

Opgepast: oneerlijke clausules in contracten tussen ondernemingen

Stel: Je bepaalt in je algemene voorwaarden dat een klant-ondernemer enkel via een geschrift een verrichting kan bewijzen, hoewel hij dat op basis van de wet via alle middelen kan. Jouw klant-ondernemer zal het dus veel moeilijker hebben om bewijs te leveren tegenover jou. Voor zo'n clausules moet je rekening houden met het verbod op onrechtmatige bedingen. Een clausule die de bewijsmiddelen beperkt die een andere partij kan gebruiken (zoals in ons voorbeeld), kan daarom ongeldig zijn. 

Aanpassingen aan het bewijs tegen consumenten

Wanneer je het bewijs moet leveren tegen een consument, kon dat onder het oude bewijsrecht in principe alleen met een geschrift van zodra je iets moet bewijzen met een waarde boven 375 euro. Het onderscheidingscriterium van 375 euro was niet meer actueel. Zo zit bijvoorbeeld de aankoop van een smartphone al snel boven dat bedrag. Daarom verhoogt het nieuwe bewijsrecht het bedrag van 375 euro naar 3500 euro.

Dat betekent dat:

• alles onder de 3500 euro met alle mogelijke (dus ook digitale) middelen kan worden bewezen
• alles boven de 3500 euro moet bewezen worden met een geschrift (maar dat kan dus ook een e-mail of sms zijn – zie hierboven).

Let op: een consument kan wel altijd vrij bewijs leveren tégen ondernemers (zonder geschrift), ook boven de 3.500 euro.

De aangetekende brief is niet meer weg te denken in de dagelijkse werking van veel bedrijven. Het kost wel wat meer dan een gewone brief, maar je hebt dan wel de zekerheid dat de brief is aangekomen bij de bestemmeling. Maar kan je die brief ook elektronisch versturen?

Sinds kort is dat inderdaad mogelijk, maar we moeten dat direct wat nuanceren...

Het volstaat bijvoorbeeld niet om een brief in te scannen en als PDF bij een e-mail te verzenden. Zo’n manier van werken is niet verboden, maar als er later betwisting komt, heeft zo’n mail maar een beperkte bewijswaarde.

Een elektronische aangetekende brief die dezelfde juridische waarde heeft als een klassieke papieren aangetekende brief, kan enkel verstuurd worden via bedrijven die daarvoor erkend zijn door de overheid.  En op dit moment zijn er slechts enkele bedrijven die zo’n erkenning hebben: Connect Solutions, UNIFIED Post, Ipex en Easypost. Bovendien kan je enkel een elektronische aangetekende brief via hun platform verzenden als ook de tegenpartij op hun platform geregistreerd is.

Voordeel is wel dat het je een pak minder kost dan een klassieke papieren aangetekende brief (+/- 7 euro).